Asosiy vosiтalar hisobi

1. Asosiy vositalarni tugatilishi sababli chiqib ketishini qayd
qilish.
Ma’lumki, asosiy vositalar kam hollarda taxmin qilinayotgan
xizmat muddati davomida ishlatiladi. Agarda asosiy vositalar bu
muddatdan keyin ham foydalanilsa, unga eskirish hisoblanmaydi, unda
balans qiymati qoldiq qiymatiga teng bo’ladi. Agarda to’la eskirgan
aktivning qoldiq qiymati nolga teng bo’lsa, unda mulkni hisobdan
chiqarish paytigacha yoki uni realizatsiya qilgunga qadar balans
qiymati nolga teng bo’ladi. Asosiy vositalarni chiqib ketishini bir
kichik misol yordamida ko’rib chiqamiz.
Faraz qilaylik, 19xx yil 1 yanvarda «Oltinko’l» OХJ 550.000
so’mga dastgoh xarid qildi va 10 yillik xizmat muddatidan kelib
chiqqan holda u bo’yicha eski-rish hisoblagan, eskirish to’g’ri chiziqli
(bir tekisda eskirish hisoblash) usul bo’-yicha aniqlangan. 10 yil
o’tganidan keyin qoldiq qiymat 50.000 so’mni tashkil qi-lishi kerak.
19xx y. 1 yanvarida bu dastgohning hisobi bo’yicha qoldiq taalluqli
hisobvaraqlarda quyidagicha bo’lgan:
Dastgoh
Dastgohning jamlangan 
eskirishi
550.000
350.000

---

Ushbu dastgoh, eskirganligi tufayli foydalanishdan chiqarilgan.
Ko’rinib turibdiki, chiqib ketgan uskunaning chiqib ketish vaqtida
balans qiymati 200.000 so’mni tashkil qildi. Balans qiymatiga teng
bo’lgan asosiy vositalarni chiqib ke-tishidan ko’rilgan zarar uskunani
hisobdan chiqarish vaqtida hisobda quyidagicha aks ettirilishi kerak:
Dt
Uskunaning jamlangan amortizatsiyasi
350.000
Dt
Uskunani hisobdan chiqarishdan zarar
200.000
Kt
Dastgoh 
550.000
Eslatma
: BHMSga ko’ra asosiy vositalar va boshqa aktivlarni
hisobdan chiqarishda vaqtinchalik (tranzit) hisobvaraq «Asosiy
vositalarning chiqib ketishi» hisobvarag’i orqali aks ettiriladi. 
Asosiy vositalarning chiqib ketishi natijasida paydo bo’lgan foyda
va zararlar boshqa daromad va xarajatlar singari moliyaviy natijalar
to’g’risidagi hisobotida aks ettiriladi.