Asosiy vosiтalar hisobi

3. b).
Asosiy vositalarni ayriboshlashni qayd qilish
.

BHХS
korxona-larning asosiy vositalarni boshqa mulklarga (biri sotadi,

boshqasi xarid qi-ladi) almashtirishini, ya’ni barter qarama-qarshi
savdoni amalga oshiri-lishini tan oladi. Masalan, eski dastgohni
yangisiga almashtiriladi. Bunday hol-larda sotib olish bahosi qarama-
qarshi savdoda sotiladigan eski asosiy vosita-ning qiymati hajmidagi
yangi narxdan beriladigan chegirma summasiga pasaytiriladi.

---

Barter usulida amalga oshirilgan ayirboshlashdagi buxgalteriya
o’tkazmalari pul mablag’lariga sotishdagi o’tkazmalarga o’xshashdir.
Asosiy vositalarni ayri-boshlashidan olinadigan zarar va foydani
aniqlashning (tan olishni) bir necha maxsus qoidalari mavjud bo’lib,
ayriboshlanayotgan ob’ektlar tavsifga bog’liqdir.
Ayriboshlash jarayonida uchrashi mumkin bo’lgan bir necha
holatlarni ko’rib chiqamiz:
foydani zararni
tan olish
tan olish
Moliyaviy hisobotni tuzish maqsadida:
Bir xil toifada bo’lmagan
vositalarni ayriboshlash
Ha
Ha
Bir xil toifada bo’lgan
vositalarni ayriboshlash
Ha
Yo’q
Foydani soliqqa tortish maqsadida
:
Bir xil turda bo’lmagan
vositalarni ayriboshlash
Ha
Ha
Bir xil turda bo’lgan
vositalarni ayriboshlashi
Yo’q
Yo’q

---

Keltirilgan maьlumotlardan kurinib turibdiki,bir xil toifada
bo’lmagan vositalarni ayirboshlash holatida foyda yoki zarar
ko’rsatiladi. Moliyaviy hisobot tuzilayotganida bir toifadagi
vositalarning ayirboshlashidan olingan foyda ko’rsatilmaydi, chunki
bu ashyo foyda keltiradigan muddat to’la foy-dalanilmaydi. Eski
dastgohni bir muncha yangisiga almashtirish, eski dastgohni
o’zgartirish yoki uni zamonaviylashtirishdek iqtisodiy ma’noga ega
bo’ladi. Buxgalteriya hisobida yangi dastgohni hisobga olish eski
dastgohni balans qiymatiga to’langan pul mab-lag’laridagi summani
qo’shish bilan ko’rsatiladi