Anesteziologiya asoslari haqida tushuncha

Uchinchi - xirurgik narkoz davri. Qonda narkotik moddaning hajmi oshgan sari bosh miyaning boshqa bo’limlari (uzunchoq miyadan tashqari) falajlanib boradi. Bu davrda es-hush ayniqsa, og’riq sezish butunlay yo’qoladi, reflektor faoliyat, mushaklar susayadi. Ko’z shox pardasi refleksi, ko’z kosasining qimirlashi yo’qoladi. Bu omillar chuqur narkoz holati boshlanganini bildiradi va jarrohlikni boshlash mumkin bo’ladi. Xirurgik narkoz davri o’z navbatida 4 darajaga bo’linadi.
Birinchi daraja- yuzaki narkoz. Bunda ko’z qorachig’i qisqaradi, yorug’likka sezuvchanlik, shox parda refleksi,ko’z kosasi harakati saqlangan bo’ladi, yuza reflekslar, skelet mushaklari tonusi susayadi, nafas tekis olinadi.
Ikkinchi daraja- engil narkoz. Bunda ko’z qorachiqlari qisqargan, yorug’likka sezuvchanlik yo’qolgan, shox parda refleksi, ko’z kosasi harakati to’xtagan bo’ladi, nafas bir tekisda olinadi, qon bosimi o’z asliga nisbatan pasaygan, skelet mushaklari tonusi kamaygan bo’ladi. Xirurgik narkoz davrida sinapslar o’tkazuvchanligi falajlanadi, chunki narkotik moddalar presinaptik hamda postsinaptik tuzilishlarga ta`sir ko’rsatadi. Presinaptik tuzilishlarga mediatorlarning ajralishi, sinaptik oraliqqa chiqishi kamayadi, postsinaptik tuzilishlarga bo’lgan ta`sir qo’zg’alishning tarqalishiga to’sqinlik qiladi. Polisinaptik hamda monosinaptik reflekslar falajlangani tufayli skelet mushaklari tonusi pasayadi, bo’shashgan mushaklarda jarrohlik amalini bajarish osonlashadi. Efirning skelet mushaklarini bo’shashtirishi bir tarafdan markaziy nerv sistemasiga falajlovchi ta`siri bilan bog’liq bo’lsa, ikkinchi tarafdan chetda nerv bilan mushaklararo sinapslarni falajlashi bilan bog’liq. Efir depolyarizatciyaga qarshi kuraresimon moddalar ta`sirini oshirib yuboradi. Operatciyalar asosan narkoz holatining ushbu darajasida o’tkaziladi.
Uchinchi daraja-chuqur narkoz. Bunda ko’z qorachiqlari kengaya boshlaydi, yorug’likka sezuvchanlik butkul yo’qoladi, nafas tezlashib, ko’krak nafasidan diafragma nafasiga o’ta boshlanadi. Puls tezlashadi, arterial qon bosimi pasaya boradi. Bemor xirurgik davrning uchinchi darajasida ko’p vaqt turishi mumkin emas.