Anesteziologiya asoslari haqida tushuncha

Efir narkozi klinikasi.
Efir- ingalyatcion narkoz paydo qiluvchi moddalar ichida birinchi va ko’p qo’llaniladigan modda hisoblanadi, shuning uchun bu moddaning xususiyatlari batafsilroq ko’rib chiqiladi. Boshqa ingalyatcion moddalar ta`siri efir bilan solishtiriladi. Efir yuzaga keltiradigan narkoz 4 davrdan-analgeziya, qo’zg’alish, xirurgik narkoz davri va narkozdan uyg’onish davrlaridan iborat. (Gvedel klassifikatciyasi bo’yicha).
Birinchi - analgeziya davrida og’riqni sezish yo’qoladi, boshqa tur sezuvchanlik saqlanib qoladi. Bu davrda xotira yo’qoladi-amneziya yuz beradi, bemor bilan gaplashish mumkin. Afferent yo’llardagi neyronlararo sinaptik o’tkazuvchanlik hamda miya po’stlog’idagi neyronlar faoliyati pasayadi. Bu davr 6-8 daqiqa davom etadi. Kichik operatciyalarni flegmona, abstcess, xasmolni ochish, tampon va drenajlarni olib tashlash hamda kuchli og’riq beradigan bog’lov qo’yishlarda qo’l keladi. Bu davrda laringospazm va bronxospazm kuzatiladi. Yurak reflektor to’xtashi mumkin.
Ikkinchi - qo’zg’alish davri. Bunda bemorning harakati oshib ketadi, ko’p gapiradi, es-hushi butunlay yo’qoladi, reflektor faoliyat kuchayib ketadi. Ko’z qorachiqlari kengayadi, nafas tezlashadi, taxikardiya yuz beradi, qon bosimi goh ko’tarilib, goh pasayib turadi, skelet mushaklari tonusi oshadi. Qo’zg’alish bosqichi miya po’stlog’i faoliyatining falajlanishi, markaziy nerv sistemasi boshqa bo’limlarini miya po’stlog’i nazorat qilmay qolishi bilan bog’liq. Bu davrni miya po’stlog’idan past bo’limlar "qo’zg’oloni", "isyoni" deb atash mumkin. Efir shilliqlarni ta`sirlovchi xususiyatga ega bo’lganligi tufayli bu davrda yo’tal paydo bo’lishi, so’lak oqishi, efir so’lak bilan oshqozonga tushsa, bemor qusishi mumkin. Shuningdek bu davrda yurak urishi sekinlashib, nafas hamda yurak to’xtab qolishi mumkin. Qo’zg’alish davri 1-7daqiqa davom etadi, bu davrda bolalarda ham, kattalarda ham operatciyani boshlash mutlaqo mumkin emas. Bu davrda aspiratciya bo’lishi mumkin. Shuning uchun bu davr xavfli hisoblanadi.