Akusherlik va ginekologiyada hamshiralik ishi

3 — M. A. Fozilbekova, X. S. Zaynitdinova
33

---

4.2. Homilaning rivojlanishi
I m p la n ta ts iy a y a k u n la n g a n d a n s o ‘ng, h o m ila a ’zo va 
sistem alarin in g riv o jlan ish davri b o sh lan ad i. Asab sistem asi 
homiladorlikning 2- oyidan boshlab shakllanadi. 5- oyda orqa miya, 
6 - 7 - oylarda bosh m iya shakllanishi yakunlanadi. Lekin bosh 
miya qobigM faoliyati hom ila tug'ilgandan so‘ng boshlanadi.
E ndokrin sistem a organogenez boshlangan davrdan faoliyat 
ko‘rsata boshlaydi, y a’ni fetoplatsentar kom pleks hosil qiladi.
H om ilada q on hosil qilish sistemasi 2- oydan boshlab doim iy 
faoliyat ko‘rsata boshlaydi. H om iladorlikning 4- oyiga kelib taloq 
faoliyati paydo b o ‘ladi. Yetilgan homilada gemoglobin va eritrotsitlar 
soni katta odam ga nisbatan k o ‘p b o ‘lib, ular hom ilani kislorod 
bilan ta ’m inlashga yordam beradi. N afas olish sistemasi hom ila 
rivojlanishining birinchi oyidan boshlanadi, yetilgan davrida hom ila 
nafas olish sistemasi to ‘liq rivojlanib b o ‘lgan bo'ladi.
Y o'ldosh orqali hom ilaning zarur m iqdordagi kislorod bilan 
ta ’m inlanm asligi hom ila rivojlanishidagi o'zgarishlarga va hatto
hom ilaning nobud bo'lishiga sabab bo'ladi.
O shqozon-ichak sistemasining shakllanishi butun hom iladorlik 
davrida davom etadi, lekin jigar 4 - 5 - oydan boshlab faoliyat 
ko 'rsata boshlaydi. H om ila ichaklarida birlam chi axlat (m ekoniy) 
hosil b o 'lad i. Y o 'ld o sh hom ilaning oziqlanishini ta ’m inlaydi. 
Hom ilaning rivojlanishi ona organizm idan kelayotgan oziq m odda- 
larga bog'liq. Shuning uchun hom ilador ayolning ratsional ovqatla- 
nishi homila uchun katta ahamiyatga ega. H om ilada so'rish jarayoni
2- oyda shakllanadi. Siydik ajratish funksiyasi 7- oyda shakllanib 
bo'ladi, lekin uning haqiqiy faoliyati tug'ilgandan so'ng boshlanadi.
Homilaning yetilganlik belgilari:
— chaqaloq uzunligi 45 sm, tan a og'irligi 2500 g d an oshiq 
bo'ladi;
— kindik halqasi qov va xanjarsim on o 'sim ta orasida bo'ladi;
— terisi och pushtirangda, teriosti yog' qatlam i yaxshi rivoj- 
langan, terida tu g 'u ru q d an qolgan shilliq qoldiqlar; tuklar faqat 
yelka va orqa kurakning yuqori qism ida, soch uzunligi 2 sm, 
tim oqlari to la shakllangan bo'ladi;
— burun va quloq tog'aylari egiluvchan;
— o 'g 'il bolalarda tuxum lar yorg'oqqa tushgan, qizlarda kichik 
jinsiy lablar va klitor k atta jinsiy lablar bilan yopilgan.;
34

---

— yetilgan chaqaloqning harakati faol, yig‘isi baland, k o ‘zlari 
ochiq, so1 rish refleksiga ega b o ‘ladi.
Yetilgan homila boshi
o ‘ziga xos belgilarga ega. U ning shakli, 
katta-kichikligi, suyaklarining harakatchanligi tu g 'u ru q ikkinchi 
davrining qanday kechishiga bog'liq. Bolaning boshi ona tos suyagi 
o'lcham lariga bog'liq. H om ila boshi tekshirilganda u n d a bir nechta 
chok va liqildoqlar borligi aniqlangan. T u g 'u ru q vaqtida bosh 
suyaklari bir-biri bilan kirishib, o 'lc h a m in i kichraytiradi.
H om ila bosh suyagi 2 ta peshana, 2 ta chakka, 2 ta tepa va 1 ta 
ensa ham da asos va to'rsim on suyaklardan tashkil topgan (10- rasm).
A kusherlikda quyidagi cho klam i bilish zarur:
— o 'q sim o n chok 2 ta tepa suyaklar orasidan o 'ta d i, oldinda 
katta liqildoq, orqadan kichik liqildoq bilan tutashadi;
— pesh o n a choki o 'q sim o n ch o k n in g y o 'n a lish i b o 'y lab , 
peshana suyaklari orasidan o 'tad i;
— tojsim on ch ok peshana suyaklarni tepa suyaklari bilan 
birlashtiradi, o'qsim on va peshona choklarga perpendikular ravishda 
o'tadi;
— lam bdasim on (ensa) chok ensa suyagi ni tep a suyaklar bilan 
birlashtirib turadi.
A
A'vv