|
F 4 1 0 8 0 2 0 0 0 0 -1 1 7
353 (04) 2004
Qat’iy buyurt.—2004
ISBN 5 - 6 4 5 - 0 4 2 3 4 - 4
© , , 0 ‘qituvchi“ N M IU , 2004
S O ‘Z B O S H I
Akusherlik fani ayollarning hom iladorlik, tug'uruq va chilla
davrlarini va shu davrlarda yuz beradigan fiziologik-patologik
jarayonlarni o ‘rganadi.
Chaqaloqlarni to ‘g ‘ri parvarish qilishni o ‘rgatish, hom iladorlar
va tug‘uvchi ayollarga tibbiy yordam k o ‘rsatish ham akusherlikning
m uhim masalalaridan biri hisoblanadi.
H om iladorlik, tug‘ish, chilla davrlarida ayollar va tugNlgan
chaqaloq organizm ida bo'layotgan o ‘zgarishlar asosini bilmay turib,
u larg a t ‘g ‘ri tibbiy y o rd am k o 'rs a tib b o 'lm a y d i. A k u sh erlik
yordam ining asosiy m ohiyati k o ‘zi yoriyotganda ayollarda ro ‘y
beradigan fiziologik jarayonlam ing muvaffaqiyatli kechishiga yordam
berishdan iborat.
Hoziigi kunda mamlakatimizda akusherlik va ginekologik yordami
k o ‘rsatishga m o ‘ljallangan maxsus tibbiy m uassasalar va ilmiy
tekshirish institutlari mavjud. T ug‘uruq vaqtida yordam berish,
ayollar jinsiy a’zolari kasalliklarini davolashda qatnashadigan tibbiyot
ham shiralarini tayyorlash tibbiyot kollejlari va oliy m a ’lum otli
ham shiralar fakultetlari zimmasiga yuklatilgan.
Hoziigi kunda o ‘rta tibbiyot mutaxassislari oldiga m a’lum vazifalar
q o ‘yilmoqda. Jum ladan tibbiyot ham shirasi chu qu r bilimli, bem or
o ld id a g i m a s ’u liy a tn i t o ‘liq x is q ila d ig a n , u la r n i y a x sh i
parvarishlaydigan m utaxassis b o ‘lishi zarur. B undan tashqari,
tibbiyot hamshirasi asosiy va yondosh mutaxassis yordam ini ko'rsata
olishi kerak. „Z arar yetkazmaslik“ ham shiraning shiori b o 1 lib, uning
asosiy vazifasi b em o rg a y u q o ri sifatli y o rd am k o 'rsa tis h d ir.
H am shiraning xizmat doirasi keng b o ‘lib, ular davolash-profilaktika
muassasalarida kasallikning oldini olish; davolash-diagnostika yordami
ko‘rsatish; salom atlikni tiklash; bem orlar, nogironlar, og‘ir yotgan
bem orlarga tibbiy sanitar yordam i ko'rsatishdan iborat. Tibbiyot
ham shirasi m uolajalar bajarishda quyidagilarga am al qilishi shart:
1) bem orga ko'rsatiladigan yordam aham iyatini tushunishi va
ko‘z oldiga keltira olishi;
2) bem oiga bajariladigan muolaja mohiyatini, uning davomiyligi
va olib borish tartibini tushuntira olishi;
3) bem orni ruhan tekshiruv yoki m uolajaga tayyorlashni;
4) h ar bir o ‘tkaziladigan m uolajalarni to ‘g ‘ri va o ‘z vaqtida
bajarishi va bem orni bunga o ‘rgatishi.
3
Tibbiyot ham shirasi shifokor boshchiligida poliklinikaning
akusher-ginekologik boMimida, ishlab chiqarishning tibbiy-sanitariya
qism larida, k o ‘rik x o n alarid a, tu g ‘u ru q y o rd am in i k o ‘rsatish
m uassasalarining barcha b o ‘lim larida (qabulxona, tug ‘uruqdan
oldingi palatalar, kichik va katta operatsiya xonasi, muolaja xonasi,
tug‘um qdan keyingi palatalar, chaqaloqlar b o ‘lim larida) ham da
ginekologik b o ‘limlarda xizmat ko ‘rsatadi.
Tibbiyot ham shirasi akusherlik va ginekologik patologiyalarda
(eklampsiya xurujida, qon ketishlarda, chaqaloqlar asfiksiyasi va
boshqa kechiktirib b o ‘lm aydigan holatlarda) tez tibbiy yordam
ko'rsata olishi zarur. Zaruriyatga ko‘ra tibbiyot ham shirasi aseptika
va antiseptika qoidalariga rioya qilgan holda normal tug‘uruqni qabul
qilishi, chaqaloqni birlam chi tozalashni bilishi va yaqin joylashgan
tug 'um q muassasasiga yetkazishi zarur. Bularning ham m asi undan
yuqori malaka va ko'nikm a talab qiladi. Tibbiyot ham shirasi kichik
tibbiyot ham shiralari, sanitarkalar ishini boshqarishi kerak. Bu
ishlami to ‘g‘ri bajarish bo‘limlarda aseptika va antiseptika qoidalariga
rioya qilinishini ta ’m inlaydi va turli yuqum li kasalliklarning oldini
oladi. 0 ‘rta tibbiyot xodim i ishida tibbiy deontologiya m uhim o ‘rin
tutadi. Tibbiy etikaga am al qilish, shifokor va bem or sirini saqlay
olish ham ham shiraning vazifalaridan biri hisoblanadi.
Shifokorga nisbatan tibbiyot ham shirasi bem or bilan k o 'proq
muloqotda bo ‘ladi. Shu sababli u bem or haqidagi barcha o'zgarishlar
haqida shifokorga o ‘z vaqtida xabar berib turishi kerak.
T u g 'u m q y ordam ini k o 'rsatish m uassasalarida ishlaydigan
ham shiralar ona va bola hayoti uchun javobgar hisoblanadilar. U lar
hom ilad or ayollarga hom iladorlikning norm al kechishi u ch u n
shart-sharoitlam i, tug'ish jarayonining fiziologik jarayon ekanligini
tushuntiradilar, gigiyena, parhez, jism oniy yuklanish, gim nastika
mashg'ulotlari haqida ko'rsatm alar beradilar. H am shira ayollarning
hom iladorlik, tu g 'u m q holati, chaqaloq parvarishi haqidagi barcha
savollariga to 'liq javob bera olishi kerak.
M azkur q o 'lla n m a d a tibbiyot ham shirasiga z a m r b o 'lg a n
yuqorida ta ’kidlangan bilim va k o'nikm alar keltirilgan. M ualliflar
ushbu qo'llanm ani yozishda talabalarga akusherlik fanidan m um kin
qadar to 'laro q m a’lum ot berishga harakat qildilar.
Q o 'lla n m a d a q isq a c h a tarix iy m a ’lu m o t, ay o llar jin siy
a ’zolarining anatom ik va fiziologik xususiyatlari, tu g 'u m q jarayoni,
homiladorlik va tug'um qning patologik kechishi, davolash, profilak-
tika om illari va boshqa zam r hujjatlar ham bayon etilgan.
4
Do'stlaringiz bilan baham: |
