Akusherlik va ginekologiyada hamshiralik ishi

10- rasm. Yangi tug‘ilgan bola kallasi.
A
— yuqoridan ko'rinishi: 7—lambdasimon chok; 2—o'qsimon chok;
3— 
toj chok; 4—peshana choki; 5—kichik liqildoq; 6—katta liqildoq.
В
— yondan ko'rinishi: 7—peshana suyagi; 2—tepa suyak; J —chakka 
suyagi; 4—ensa suyagi; 5—5—katta qiyshiq o'lchov; 6—6—kichik qiyshiq 
o'lchov; 7—7—o'rta qiyshiq o'lchov; 9—9—tik
o'lchov.
35

---

C hoklarning birlashish sohasida katta va kichik liqildoqlar 
joylashgan b o'lib, uning teshiklari fassiyalardan iborat parda bilan 
qoplangan:
— oldi katta liqildoq o 'q sim o n , peshana va tojsim on choklar 
orasida joylashgan, rom b shakliga ega;
— orqa kichik liqildoq o'qsim on va lambdasimon choklar orasida 
joylashgan, uch burchak shaklga ega.
H om ila boshida 2 ta tepa, 2 ta peshana va ensa do'm boqchalari 
bo'ladi.
Chaqaloqning bosh suyagi o ‘lchamlah:
—
to 'g 'ri o 'lch a m — 12 sm (qosh ravog'idan ensa d o 'm b o q - 
larigacha), bosh aylanasi to 'g 'ri o 'lch am bo 'y ich a 34 sm;
— k atta qiyshiq o 'lc h a m (pastki ja g 'd a n ensa d o 'm b o q - 
chasigacha) — 13— 13,5 sm, bosh aylanasi 38—42 sm;
— kichik qiyshiq o 'lch a m (ensa osti chuqurchasidan katta 
liqildoqning old burchagigacha) — 9,5 sm;
— o 'rta qiyshiq o'lcham (ensa osti chuqurchasidan peshananing 
sochli qismi chegarasigacha) — 10 sm, bosh aylanasi 33 sm;
— vertikal o 'lc h a m (tepa suyaklardan tilosti sohasigacha) 
9,5— 10 sm, bosh aylanasi 32 sm;
— katta ko'nd alang o 'lch a m (tepa do'm bo qch alari orasidagi 
eng uzoq masofa) — 9,5 sm;
— kichik ko'nd alang o 'lc h a m (tojsim on chokning eng uzoq 
nuqtalari orasi) — 8 sm.
4.3. Homiladorlik vaqtida ayol organizmidagi o ‘zgarishlar
H o m ilad o r ayol organizm ining faoliyati h om ilaning rivojla­
nishi uchun eng qulay sharoit yaratishga moslashgan. U rug'langan 
tuxum hujayrasi im p lantatsiyasidan boshlab, bola tug 'ilg an id an
keyin ham ayol organizm iga tam om ila bog'langan. O na organizmi 
bolaning to 'g 'ri rivojlanishini ta ’m inlashga m oslashadi. H om ila 
onadan hayot u ch u n zarur kislorod, oqsil, yog', uglevod, v ita­
min, m inerallar oladi. O 'z navbatida, hom ila faoliyatining chiqindi 
m ahsulotlari ona organizm iga tushad i va un ing siydik ajratish 
sistem asi orqali chiqib ketadi. Bu doim iy alm ashinuv jaray on i 
g o m e o sta z n in g y a n g i, a y o ln in g h o m ila d o rlik h o la tig a xos 
o 'zgarishlarn i belgilab beradi.
H om iladorlik davrida ayol organizm idagi o'zgarishlar b utu n
a ’zo va sistem alam i MAS (m arkaziy asab sistem asi) dan tay anch- 
harakatlanish sistemasigacha o 'z ichiga oladi. M odda almashinuvining 
ham m a turlari o'zgaradi.
36

---

Markaziy asab sistemasi.
H om ila tuxum i, b ach ad o n in tra- 
retseptorlarini q o ‘zg‘atib, ayolda reflektor reaksiyalarni yuzaga 
keltiradi. Bosh va orqa miya q o ‘zg‘aluvchanligi o'zgaradi. M arkaziy 
asab sistem asi quyi qism ining ta ’sirchanligi pasayganligi tufayli 
bach ad on da qo 'zg'alu vchan lik kam ayadi, natijada hom iladorlik 
normal kechadi. Tug'ish vaqtida orqa miya qo'zg'aluvchanligi ortadi, 
bu to 'lg 'o q n in g hosil b o'lish in i kuchaytiradi.
H o m ilador ayollarda periferik asab qo'zg'aluvchanligi oshadi. 
Shuning uch un bel va dum g'aza sohalarida asabga bog'liq og'riqlar 
paydo bo 'lishi m um kin. Bu holat keyinchalik y o 'q b o'lib ketadi.
Bosh miya po'stlo g'id a qo'zg'alish va torm ozlanish jarayonlari 
o'zgaradi, natijada hom iladorlarda uyquga moyillik, kayfiyatning 
tez o'zgaruvchanligi, hid va ta ’m sezishning buzilishi, k o'n gil 
aynish, qayd qilish, o g 'izd an suv kelishi, qabziyat va bosh qa 
o'zgarishlar kuzatiladi.