A. Z. Umarov Avtomobillar texnik ekspluatasiyasi

2
0
3
(4,0). Sulfatlar orasida barit - B aS 0
4
(4,3— 
4,7) alohida o'rin tutadi, Shuning uchun ham uni barit (grekcha 
“baros” - ogcir) deb ataladi.
Mendeleyev tablitsasining quyi qismida joylashgan tipik og'ir 
metallaming birikmalari 3,6 dan 9 gacha bo‘lgan o4rtacha 
solishtirma og'irligi bilan xarakterlanadi. Misollar, siderit - F eC 0
3
(3,9), sfalerit - ZnS (4,0), pirit - FeS
2
(5,0), magnetit - FeF
2
0
4
(4,9 -
5,2), gematit - Fe
2
0
5
(5,0-5,2), anglezit - PbS0
4
(6,4), serussit -
PbC 0
3
(6,5), kassiterit - S n 0
2
(7,0), galenit - PbS (7,5), kinovar -
HgS (8,0), uraninit - U 0
2
(8-10).
Sof tug'ma og'ir metallar: mis (8,9), vismut (9,7), kumush 
(10-11), simob (13,6), oltin (15-19), sof tug‘ma platina gruppasiga 
kiradigan minerallar (14—20), iridiy va osmiyli iridiy gruppalari 
minerallari (17-23) eng katta solishtirma og'irlikka egadir.
2.2.MineralIarning magnitlik xususiyati
Aniq 
magnitlik 
xususiyatiga 
ega 
bo'lgan 
mavjud 
minerallarning 
soni 
juda 
kamdir. 
Kuchsiz 
paramagnitlik 
xususiyatiga 
ega 
bo'lgan minerallarning 
(pirrotinning kam 
oltingugurtli) xillarini magnit osonlikcha o'ziga tortadi. Biroq 
Shunday minerallar ham borki, ular magnitdan iborat, ya’ni 
ferromagnitlik bo'lib, temir qirindilari, mix va boshqa temir 
buyumlami o'ziga tortadi . Magnetit, nikelli temir, ferroplatinaning 
ba’zi xillari Shunday xususiyatga ega. Nihoyat, magnetitdan 
qochuvchi (sof tug'ma vismut) diamagnit minerallar ham bor.
Magnetitlik xususiyatga ega bo'lgan minerallarning soni ko'p 
emas, Shuning uchun u diagnostik belgi sifatida muhim ahamiyatga 
egadir. Magnetitlik xususiyat erkin aylanadigan magnit strelkasi
66

---

yordami bilan tekshiriladigan mineral namunasi shu strelkaga 
yaqinlashtirish yoMi bilan aniqlanadi.
Magnit strelkasi yordamida bilib boMmaydigan kuchsiz 
magnitlik xususiyatga ega boMgan minerallaming soni ancha ko‘p.
Shlixlar deb aytiladigan, ya’ni minerallaming yuvib olingan 
ogMr fraksiyasini tekshirishda elektromagnit yordamida minerallami 
fraksiyaga ajratish, 
ularning mana shu kuchsiz magnitlik 
xususiyatidagi farqqa asoslangan.