7-mavzu. Estetika nazariyasi Reja

nafosatlilik
- shaxsning uning individual idrok etishi va baholashida vujudga 
keladigan ma`naviy faoliyatning mahsuli; 
3) 
nafosatlilik
haqiqatga o`xshash, ammo mohiyatiga ko`ra farq qiladi. Agar haqiqat 
ratsional bilim bo`lsa, unda nafosatlilik ko`proq bilim emas, balki ob`ektni idrok 
etishdagi hissiy kechinmalardir.
Boshqacha qilib aytganda, 
nafosatlilik – estetikaning metakategoriyasi bo`lib, u 
hayot va san`atdagi go`zallik va xunuklik, ulug`vorlik va tubanlik, fodiaviylik va 
kulgililik va boshqa estetik xususiyatlarga xos bo`lgan umumiylikni aks ettiradi.
 
Go`zallik 
- hodisani mukammallik nuqtai nazaridan, eng yuqori estetik qiymatga ega 
ekanligi bilan tavsiflovchi estetik kategoriya. 
Go`zallikning konkret-hissiy namoyon bo`lishi: uyg`unlik, simmetriya, ritm, 
mutanosiblik, maqsadga muvofiqlik, shuningdek ob`ektlarning tashqi ko`rinishini 
tavsiflovchi tovush va rang-yorug`lik munosabatlari. 
Go`zallik tabiati to`g`risidagi masalada bir nechta yondoshuvni ko`rsatishimiz 
mumkin:
1. Go`zallik – narsalarning o`zining ob`ektiv xususiyati. Bunday yondoshuv qadimgi 
YUnoniston naturfalsafasida shakllangan bo`lib, unda go`zallik koinotdagi uyg`unlik, 
yaratilishdagi go`zallik tariqasida tushunilgan. Go`zallikning bu talqini frantsuz 
ma`rifatparvarlik estetikasiga ham xos edi. Go`zallik - bu tabiatning o`ziga xos 
xususiyati, masalan, vazn, rang, hajm kabi. 
2. Estetika voqeligi betaraf (neytral), go`zallik manbai inson qalbida yotadi. Go`zallik 
- bu voqelik hodisalarini sub`ektiv idrok etish. 

---

3. Go`zallik - ob`ektiv voqelikning xususiyatlarini go`zallik o`lchovi sifatida inson 
bilan yoki uning amaliy ehtiyojlari, hayotdagi go`zallik haqidagi g`oyalari va 
tasavvurlari bilan nisbatlash natijasidir.
Go`zallik hodisalarning odamlarning didi va ideallari prizmasi orqali sub`ektiv estetik 
baholashlarga asoslanadigan ob`ektiv-estetik ma`nosi sifatida namoyon bo`ladi. 
Shuni ta`kidlash kerakki, uchinchi yondashuv madaniyat tarixida ustunlik qiladi. 
Uning tarafdorlari Platon, Sokrat, Aristotel, N.Chernishevskiy va boshqalar edi. 
Gnoseologik nuqtai nazardan, go`zallik - bu haqiqiy ob`ektning fikriy qiyofasi. Shu 
bilan birga, u aks ettirilgan ob`ektni ideallashtiruvni nazarda tutadi. Go`zallik - bu 
tasavvur asosida qurilgan ob`ektning aqliy modeli, uning uyg`un xususiyatlari fikr bilan 
oxirigacha etkaziladi.