3-sinf ona tili darsida “gap” mavzusini o’tishda interfaol usullardan foydalanish”

Hol
I. Ta’rif: Ish harakatning belgisini, bajarilish tarzi, o‘rni, payti, sababi, maqsadi, sharti va ish-harakatning bajarilishiga to‘siq bo‘lolmaydigan jihatlarni bildiradigan gap bo‘lagi hol deb ataladi.
II. Hol bilan bog‘lanib keladigan gap bo‘laklari.
1. Fe’l-kesimga bog‘lanib keladi. Lekin u harakat nomi bilan ifodalangan ot-kesimga ega,to‘ldiruvchi,aniqlovchi va holga bog‘lanib kelishi mumkin.
Ba’zan u ot va otlashgan so‘zlar bilan ifodalangan gap bo‘laklariga ham bog‘lanadi.
M: Do‘stim kecha keldi(fe’l-kesim).
Maqsadim barvaqt uyg‘onish(ot-kesim).
Barvaqt uyg‘onishga harakat qilayapman(to‘ldiruvchi).
Barvaqt uyg‘onishning xosiyati ko‘p(aniqlovchi).
Barvaqt uyg‘onish maqsadida qo‘ng‘iroqli soatni tuzatib qo‘ydim(hol).
Ertalab yugurish foydali(ega).
III. Holning ma’noga ko‘ra turlari.
1.Tarz(vaziyat, ravish)holi. U piyoda keldi.
2.O‘rin holi. Biz Buxoroda yashaymiz.
3. Payt holi. Ertalab yomg‘ir yog‘di.
4. Sabab holi. Yo‘lchi noilojlikdan tog‘asinikiga yo‘l oldi.
5. Maqsad holi. Bilimimizni sinab ko‘rish uchun test echdik.
6. Daraja miqdor holi. Ozgina suriling.
7. SHart holi. Ulgursam boraman. Eksang o‘rasan.
8. To‘siqsizlik holi. Kechikkan bo‘lsa ham darsga bordi.
IV. Holning so‘roqlari.
Holning har bir turi so‘roqlariga ko‘ra bir-biridan farq qiladi.
1. Vaziyat holi: qanday? qanday qilib? qay holatda? qay tarzda?
2. Payt holi:qachon? qay vaqtda? qay payt? qachongacha? qachondan beri? qachondan buyon?qancha vaqt ichida?.
3. O‘rin holi: qaerga? qaerdan? qaerda? qayoqqa? qayoqdan? qayoqda? qaydan? qay sari?
4.Sabab holi:nega? nima uchun? nechun? nima sababdan? nebois?
5.Maqsad holi:nima maqsadda? nima uchun? nega?
6. Daraja miqdor holi:qancha? qanchadan? qanchalab? qay darajada?
7.SHart holi:nima bo‘lsa? nima bo‘lmasa? qaysi shart bilan?
8.To‘siqsizlik holi: nima bo‘lishiga qaramay? (qaramasdan) nima bo‘lsa ham? nima bo‘lmasa ham? nima bo‘lsa-da? nima bo‘lmasa-da?.