2-mavzu. Yo‘l qurilish ishlarini tashqil qilishning asosiy xususiyatlari. Reja

Yo‘l qurilishi ishlari potoklarini qurish usullari.
Qurilishni tashqil qilish 
loyixdlari va ishlarni amalga oshirish loyihalarida yo‘l loyihasi, maxalliy sharoitlar, 
yo‘l o‘tadigan tuman va viloyat xususiyatlari, materiallar, mavjud mashinalar parki, 
ishchi kadrlar va x.k.lar hisobga olingan holda mazkur yo‘lni qurish bo‘yicha
ishlarni eng ouilona tarzda tashuil qilish nazarda to‘tiladi. Bu loyihalarning ajralmas 
va asosiy qismi yo‘l qurilishi bo‘yicha potoklar loyihalaridir. Bu potoklar ishlarning 
eng asosiy turlari uchun - yo‘l poyini qurish, yo‘l to‘shamai va alouida katta 
inshootlar (ko‘p riklar, majmualar, binolar va xk.) uchun kuriladi. Ushbu potoklarni 
qurishda ularni tashqil qiluvchi elementlar, ishlar uchun belgilangan muddatlar, 
talab etiladgan bir kunlik ish unumdorligi normalari va boshqa ma’lumotlar hisobga 
olinadi. 
Potokni qurishning usulini tanlashda asosan mazkur ishlarni olib borish uchun 
belgilangan va uakikiy qurilish muddatlari, shuningdek alouida potok elementlarini 
va mashinalar parkining optimal tarkibini belgilashdan kelib chiqiladi. Ushbu barcha 
hisob-kitoblar asosida ishlarni tashqil qilish loyihalari tuziladi, ularning tarkibiga 
texnologik karta kiradi, uqabul kilingan ishlar usulining hisob-kitob grafik 
ko‘rsatkichlarini belgilab beradigan asosiy hujjat hisoblanadi. Tuzilgan reja va potok 
hisobi tegishli texnologik kartaga kiritiladi. Potoklarni qurishda yo‘l toifasini 
hisobga olish uamda uning konstruktiv ko‘ndalang profili muuim auamiyatga ega. 
Potoklar ishi muddatlari va davomiyligi yo‘l toifasiga, yo‘l qoplamalari va 
asoslari tipiga, yo‘l kurilayotgan zonaning yo‘l-iqlimiy sharoitlariga va ko‘p lab 
boshqa omillarga bog‘liq. Bu muddatlar mazkur yo‘lni qurishning boshlanishi va 
tugatilishi muddatlari chegarasida bo‘lishi lozim, ular korxonalar, binolar va 
inshootlar qurilishi davomiyligi me’yorlarini hisobga olgan holda belgilanadi. 

---

Me’yorlarda qurilish davomiyligi, shu jumladan tayyorgarlik davri davomiyligi yo‘l 
toifasiga, potoklar soni va ularning yo‘l mashinalari bilan jixozlanganligiga bog‘liq 
holda oylarda ko‘rsatiladi. Masalan, asfalt- beton jixozlarning oddiy jamlamasidan 
foydalanib quriladigan 2- toifadagi yo‘l uchun 48 km yo‘lni qurishga 36 oy 
ajratiladi, jumladan, tayyorgarlik davri 3 oy davom etadi. 
Har bir potok uchun qurilish mavsumi vaqtini anikdash uchun ishlar qurilish 
mavsumining normal sharoitlarida olib borilgandagi xavo haroratiga qarab 
guruxlarga ajratilishini xisobga olish kerak. (6.1 - jadval) 
Ishlarning guruxlarga bulinishi shu bilan bog‘liqki, turli ishlarni turli haroratlarda, 
yozgi (qurilish) mavsumining muayyan muddatlarida bajarish maqsadga muvofiq. 
Bu esa ishlarni boshqa vaqtda kilmaslik kerak 
degani emas, aksincha, mehnat resurslari va mashinalardan samarali foydalanish, 
ob’ektlarni ishga tushirishni tezlashtirish maqsadida qurilish mavsumini yil 
mobaynida olib borish maqsadga muvofiq. Ammo belgilangan muddatlar o‘tgandan 
keyin qurilish ishlarini ancha past haroratda davom ettirish bir qancha muammolar 
bilan bog‘liq bo‘ladi. Past haroratda ishlar texnologiyasini o‘zgartirishga to‘g‘ri 
keladi, issiq (asfaltbeton korishmalar) yoki istilishi talab qilinadigan (sement-beton 
korishmalar) materiallardan foydalanish bilan bog‘liq ishlar sifati tushi b ketadi. 
Bunda bahor va kuzda grunt namlanishi tufayli, yogingarchiliq paytlarida, 
shuningdek qishda qattiq sovuq va buronlarda majburiy turib kolishlar soni ko‘p 
ayadi. Bu davrlarda turib kolishshlarsiz xam ish unumdorligi pasayadi. Masalan, 
buldozerlar, avtogreyderlar g‘ildiraklariga va skreperlar cho‘michlariga loy yopishib 
kolishshi okibatida ularni tozalashga ancha vaqt sarflashga to‘g‘ri keladi, 
kuchirilayotgan grunt hajmini kamaytiradi. Bularning xammasi unumdorlikni 
pasaytiradi, sarf-xarajatlarni ko‘p aytiradi, tegishlicha, qurilish qiymatini oshiradi. 
34-jadval