Korxonalarida ishlar texnologiyasi va uni tashqil

---

3-MAVZU. YO‘L XO‘JALIGINING ISHLAB CHIQARISH 
KORXONALARIDA ISHLAR TEXNOLOGIYASI VA UNI TASHQIL 
ETISH 
REJA: 
1.
Yo‘l xo‘jaligini ishlab chiqarish korxonalari va bazalarining maqsad va 
vazifalari.
2.
CHiziqli yo‘l qurilishi sharoitida ishlab chiqarish korxonalarini tashqil etish.
3.
Yo‘l qurilishi ishlab chiqarish korxonalarini tasnifi va ularni joylashishi.
4.
Harakatni boshqarish texnik vositalarini ishlab chiqarish va yig‘ish korxonalri.
5.
Zamonaviy yo‘l harakatini tashqil etish qurilmalarini ishlab chiqarish (aqlli 
shahar doirasida).
6.
Yo‘l belgi chiziqlari uchun mahsulotlarni ishlab chiqarish. 
Tayanch iboralar:
ishlab chiqarish bazasi, chiziqli qurilish, harakatni boshqarish, 
aqlli shahar, korxona quvvati, korxona bosh plani, ABZ, SBZ, omborxona. 
Ishlab chiqarish bazasi – inshootlar, mashinalar va jihozlar majmui bo‘lib, yo‘l 
qurilishi uchun zarur bo‘lgan materiallarni qazib chiqarish, yarim mahsulotlar, 
buyum va detallarni tayyorlashni ta’minlaydi. Ishlab chiqarish korxonalariga 
omborlar, rels bo‘yi bazalar, temir yo‘l va boshqa qatnov yo‘llari, dastlabki 
mahsulotni tayyorlash uchun qurilmalar kompleksi – asfaltbeton va sementbeton 
zavodlari, emulsiya bazalari, ishchilar yashashi va xizmat qilishi uchun binolar va 
xonalar (oshxona, garderob, yotoqxona va boshqalar) kiradi. Korxonalar quvvatiga, 
bir joyda ishlash muddatiga qarab doimiy (statsionar), yarim statsionar (buzib 
quriladigan) va ko‘chma turlarga bo‘linadi. Yo‘llarni tezkorlik usuli bilan qurishda 
ko‘chma korxonalarning alohida o‘rni bor. Bunday korxonalarning hamma yoki 
aksar agregatlari va mashinalari pnevmatik g‘ildiraklar ustiga o‘rnatiladi. 
SHuningdek, tez buzib quriladigan omborlar ham korxonani qurilayotgan yo‘lning 
bir uchastkasidan boshqasiga ko‘chirish va yo‘l qurilish oqimiga qo‘shilib ketish 
imkarerini beradi. Mashinasozlikdagi texnologik jarayonlarning murakkabligiga va 
imkareriyatlariga qarab, korxonalar avtomatlashgan, robotlashgan, berilgan dastur 
bo‘yicha ishlaydigan bo‘lishi mumkin. Korxonada ko‘plab mashinalar, jumladan 
avtomatlashgan mashinalarning bo‘lishi, ularga texnik xizmat ko‘rsatish, ta’mirlash, 
sozlash ishlarini tegishlicha tashqil etishni taqozo etadi. Korxona ishining 
samaradorligiga maxsus yuk ortish-tushirish jihozlari bo‘lgan ombor xo‘jaligining 
ahamiyati bor. Moddiy-texnik bazani yanada rivojlantirishni avtomobil yo‘llari, 
binolar, ko‘priklar va boshqa inshootlarning ishonchliligini oshiradi, ayni vaqtda, 
qurilishning material sig‘imi va narxini, avtomobil yo‘lini ekspluatatsiyaga 
topshirish muddatini qisqartiradi.