1."Илмий-тадқиқот методологияси" фанининг предмети, методи ва вазифаларини изохлаб беринг. «Илмий тадқиқот методологияси»

56,To‘liq faktorli eksperiment Ikki darajada o‘zgaruvchi mustaqil faktorlarning barcha ehtimoliy takrorlanmas kombinatsiyalari amalga oshiriladigan eksperiment to‘liq faktorli eksperiment (TFE) deb ataladi. Bu kombinatsiyalar miqdori N = 2k. TFEni uch faktorli kibernetika sistemasida (N = 23) rejalashtirishni ko‘rib o‘tamiz. Ko‘rsatilgan matematik modelni TFE usulida topish quyidagi bosqichlardan iborat: – eksperimentni rejalashtirish; – eksperiment o‘tkazish; – regressiya tanlama koeffitsiyentlari statistik mohiyatini tekshirib, kibernetik sistema matematik modelini olish;– tiklanish (tanlama) dispersiya bir jipsliligini tekshirish; – matematik tavsif ayniyligini tekshirish Uch faktor uchun TFE rejalashtirish matritsasi 7.1- jadvalda keltirildi. Bunda õ 1õ2õ3 ustunchalari reja matritsasini tashkil etadi. Shular bo‘yicha bevosita tajriba sharti aniqlanadi. õ1õ2, õ1õ3, õ2õ3, õ1õ2õ3ustunchalar faktorlar hosilalari ehtimoliy kombinatsiyasini ko‘rsatadi, bular faktorlar birgalikdagi harakati samarasini baholashga imkon beradi. õ0 (fiktiv o‘zgaruvchan) ustunchasi erkin raqam 0 ni baholash uchun jadvalga kiritilgan. õ0 qiymat barcha tajribalarda bir xil va +1 ga teng. 57-58-59.Eksperiment reja-programmasini ishlab chiqish Eksperiment reja-programmasi eksperimental tadqiqotlarning metodologik asosidir. Reja-programma quyidagilarni o‘z ichiga oladi: — tadqiqot mavzulari ro‘yxati va ishchi gipoteza mazmuni; — eksperiment metodikasi va uni bajarish uchun zarur materiallar, — priborlar, qurilmalar va h. k.lar ro‘yxati; — bajaruvchilar ro‘yxati va ularning kalendar ish rejasi; — eksperimentni bajarish uchun harajatlar ro‘yxati. 60. Ekologik omillar — atrof muhitning organizmlar faoliyatiga oʻziga xos taʼsir etuvchi maʼlum sharoitlari va elementlari majmui. Ekologik omillar 2 katta guruh — abiotik omillar va biotik omillarga boʻlinadi. Ekologiyada „cheklovchi omillar“ tushunchasi ham mavjud, ular tarkibiga organizmlar mavjudligi va rivojlanishini cheklovchi har qanday omilni kiritish mumkin. Tirik organizmlarga taʼsir etuvchi muhitning har qanday boʻlaklari ekologik omillar deyiladi. Ekologik omillar 3 ta asosiy guruhga boʻlinadi: 1. Abiotik omillar — anorganik tabiat sharoitining yoki oʻlik tabiatning yigʻindisi. Bularga harorat, yorugʻlik, namlik, suv, tuproq, relyef kiradi. 2. Biotik omillar: Bunga tirik tabiat elementlari (tirik organizmlarning bir-biriga va yashash muhitiga taʼsiri) kiradi. Biotik omillar fitogen va zoogen omillarga boʻlinadi.