10-Mavzu: Amir Temur va temuriylar davri madaniyati Reja

Ul sanamkim suv yaqosinda paritek 
o‘lturur, G‘oyati nozuklukindin suv 
bila yutsa bo‘lur. 
Mavlono Atoiy g‘azalnavis, lirik shoirdir. Uning g‘azallarida muhabbat 
mavzui bilan bir qatorda may ham kuylanadi. Mayda hayot zavqi, uning 
barcha go‘zalliklari va lazzatlari vasf etiladi. May Mavlono Atoiyda Umar 
Hayyom ruboiylari va Hofiz g‘azallaridagi kabi hayot timsolidir. 
Mavlono Lutfiy 
(1366-1465) -o‘zbek shoiri, orif va mutafakkir. O‘z 
zamonining “Malik ul-kalom”i. Mavlono Lutfiyning hayot yo‘li, ijodiy 
taqdiri ham juda ibratli: umrining asosiy qismi o‘qish, o‘rganish va badiiy 
ijod mehnati bilan o‘tgan. Alisher Navoiyning “Majolis un-nafois” 

---

20 
tazkirasida ma’lumot berilishicha, Mavlono Lutfiy umrining oxirlarida 
“oftob” radifli bir she’r yozgan, o‘sha zamonning ko‘p shoirlari unga tatabbu’ 
qilganlar, ammo ulardan hech biri Mavlono Lutfiyning “panjasiga panja”ura 
olmaganlar. Alisher Navoiyning yozishicha, Mavlono Lutfiy 90 yoshdan 
o‘tganda, Abdurahmon Jomiy otig‘a radifi “suxan” saj’ qasidae aytib erdiki, 
zamon xushgo‘ylari barcha xo‘bliqqa musallam” tutmishlar 
(“Nasoyim ul-
muhabbat”). 
Mavlono Lutfiyning uzoq yashab, qarilik chog‘ida yosh Alisherning 
ayrim baytlarini eshitib, kelajagi buyukligini aytib, duo qilgan edi.SHoir 
qalamiga mansub she’rlarning umumiy miqdori 2774 bayt yoki 5548 
misradan ortiq. Ularning katta qismi g‘azal janrida yozilgan. SHuni alohida 
ta’kidlash lozimki, Mavlono Lutfiy g‘azalnavis sifatida SHarq adabiyotida 
barqarorlashgan adabiy estetik an’analar bilan xalq og‘zaki ijodiyoti tajriba 
tamoyili va usullarini nihoyatda mohirlik bilan muvofiqlashtirgan. SHu 
boisdan ham uning g‘azallarida milliy his-tuyg‘ular nurlanib, insoniy dard, 
armon, qayg‘u va shodlik tasviri takrorsiz bir ta’sirchanlik kasb etgan. 
Mavlono Lutfiy nainki g‘azallarida, ruboiy, tuyuq, qit’a, fardga 
o‘xshash boshqa janrlardagi she’rlarida ham nafosat hissi shakllangan, did va 
saviyasi biland kishilarning zukko va hayotsevar xalq vakillarining fikru 
tuyg‘ularini tarannum etgan. SHoirning: