10-Mavzu: Amir Temur va temuriylar davri madaniyati Reja

---

1 
10-Mavzu: Amir Temur va temuriylar davri madaniyati 
Reja: 
1. Amir Temur va temuriylar davrida ilm-fan ravnaqi 
2. Me`morchilik va san`at 
3. Movarounnahr va Xuroson adabiyotshunoslik yutuqlari 
Tayanch so‘z va iboralar 
Amir Temur, SHarq uyg‘onish davrining ikkinchi bosqichi, “Temur 
tuzuklari”, Zafarnoma, Klavixo, ibn Arabshoh, Mirzo Ulug‘bek, Ziji 
Ko‘ragoniy, me’morlik, Oqsaroy, SHohi Zinda, Zangiota, Ahmad YAssaviy 
majmuasi, Amir Temur maqbarasi, Bibixonim jome masjidi, Ulug‘bek 
rasadxonasi, Bog‘i Dilkusho, adabiyot rivoji, Lutfiy, Jomiy, Alisher Navoiy, 
Zaxriddin Bobur. 
10.1. Amir Temur va temuriylar davrida ilm-fan ravnaqi 
 
Amir Temur va temuriylar davri SHarq uyg‘onish davrining ikkinchi 
bosqichi bo‘lib tarixga kirdi. O‘sha davrda Markaziy Osiyoda moddiy va 
ma’naviy madaniyatning gurkirab o‘sishi uchun shart-sharoit yaratildi. Bu 
Turon xalqlarining faxri, g‘ururi,sohibqiron Amir Temur nomi va faoliyati bilan 
bog‘liq. 
Hofiz Abruning yozishicha Amir Temur turk, arab va eronliklar tarixini 
chuqur bilgan. Amaliy jihatdan foyda keltiradigan har qandy bilimni qadrlagan. 
Odatda u tibbiyot, riyoziyot, falakiyot, tarix, adabiyot, tilshunoslik ulamolari, 
shuningdek, ilohiyot va diniy sohadagi mashhur ulamolar bilan suhbatlar 
o‘tkazardi. Amir Temur va temuriylar davrida, Sayid Amir Kulol, Muhammad 
Porso, Zayniddin Toyobodiy, Bahouddin Naqshband kabi aziz-avliyolar, 
ulamolardan Mavlono Abdujabbor Xorazmiy, Mavlono SHamsuddin Munshiy, 
Sa’ididdin Taftazoniy, Sayid SHarif Jurjoniy, Ali YAzdiy, Nizomiddin SHomiy, 
Abdurazzoq Samarqandiy, G‘iyosiddin Ali, G‘iyosiddin Naqqosh, Jamshid 
Koshiy, Jaloliddin Davoniy, Sayid Qosim Anvar, Kamol Xo‘jandiy, Xofiz 
SHeroziy, Mir Muhammad, G‘iyosiddin Muhammad, Mirhond, Xondamir, 
Abduraxmon Jomiy va boshqalar ijod qildilar. 
Amur Temur va temuriylar davrini yoritishga oid asarlardan muhim 
ahamiyatga egalari quyidagilar: “Temur tuzuklari”, Nizomiddin SHomiyning 
“Zafarnoma”, 
Mu’inuddin 
Natanziyning 
“Muntaxib 
ut-tavorixi 
Mu’iniy”
(“Saylanma tarixi”)
; Rui Gonsales de Klavixoning “Samarqandga- 
Amir Temur saroyiga sayohat kundaligi” (
1403-1406 yillar
), SHarafiddun Ali 
YAzdiyning “Zafarnoma”; Hofizi Abruning “Zubdat ut-tavorix”; Ibn 
Arabshohning “Ajoib ul-maqdur fi axbori Temur” (
“Temur haqidagi 
xabarlarda taqdir ajoyibotlari”
); Abdurazzoq Samarqandiyning “Matlai 
sa’dayn va majmai bahrayn” 
(“Ikki saodatli yulduzning chiqishi va ikki 
dengizning qo‘shilish joyi”); 
Mir Muhammad Mirxondning “Ravzat us-safo fi 
siyratul-anbiyo val muluk val-xulafo” (
“Payg‘ambarlar, podsholar va 
xalifalarning tarjimai holi haqida jannat bog‘i”) 
Davlatshoh Samarqandiyning 

---

2 
“Tazkirat ush-shuaro”asarlari ijod qilingan. 
Ulug‘ ajdodlarimiz, garchi buyuk bunyodkor va jahongir bo‘lsa–da, kuch- 
qudrat zurlik va zo‘ravonlikda emas, aksincha, adolatda, hamjihatlik va 
hamkorlikda ekanligini nihoyatda chuqur anglagan. Sohibqironning davlatni 
oqilona boshqarish, o‘ta mushkul va imkoniyatsiz vaziyatda ham to‘g‘ri yo‘l, 
tadbir topa olish qobiliyati, noyob aql-zakovati har qanday odamni ajablantiradi. 
Amir Temurdek buyuk va betakror siymoni har tomonlama tushunish, u barpo 
etgan qudratli saltanatning siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy, ma’naviy-mafkuraviy 
asoslarini, davlat boshqaruvi borasidagi ulkan salohiyati, mahorati, bilim va 
tajribalarini o‘rganishda, umuman aytganda, hayot sirlarini anglab etishda 
“Temur tuzuklari” bebaho qo‘llanma bo‘lib xizmat qiladi.