10-Mavzu: Amir Temur va temuriylar davri madaniyati Reja

Mirzo Ulug‘bek 
(Muxammad Tarag‘ay,1394-1449
) ― buyuk o‘zbek
astronomi va matematigi,davlat arbobi. O‘rta Osiyo xalqlari ilm-fani va 
madaniyatini o‘rta asr sharoitida dunyo fanining eng yuqori pog‘onasiga olib 
chiqdi. Uning qilgan eng buyuk ishi - Samarqand ilmiy maktabini, o‘sha davr 
akademiyasini barpo etganligi bo‘ldi. Bu ilmiy maktabda 200 dan ortiq 
olimlar faoliyat olib borgan. Ular orasida eng yiriklari Qozizoda Rumiy, 
G‘iyosiddin Jamshid Koshiy edi. Mirzo Ulug‘bekning ilmiy maktabi o‘z 
faoliyatida O‘rta Osiyolik mashhur olimlar Muhammad Xorazmiy, Ahmad 
Farg‘oniy, Abul Abbos Javhariy, Ibn Turk al-Xuttaliy, Xolid Marvarrudiy, 
Ahmad Marvoziy, Abu Nasr Forobiy, Abu Rayhon Beruniylar boshlab 
bergan ilmiy an’anaga asoslangan. 
“Ziji Ko‘ragoniy”, “Ziji jadidi Ko‘ragoniy” 
(“Ko‘ragoniy yangi 
astronomik jadvali”
) ilmiy asari ikki bo‘limdan (
batafsil yozilgan 
muqaddima va vaziyatlari elliptik sistemada berilgan 1018 ta yulduzning 
jadvalidan
) iborat. Muqaddima to‘rt qismga ajratilgan. 
Birinchi qism 
- 

---

7 
xronologiyada SHarq xalqlarining yil hisoblash usullari bayon qilingan. 
Arab, yunon, eron, xitoy va uyg‘urlarda yil hisoblash tartiblari, bularning 
biridan ikkinchisiga o‘tish yo‘llari va u xalqlarning o‘ziga xos milliy 
bayramlarini hisoblash usullari ifodalangan. 
Ikkinchi qism 
amaliy astronomiya masalalariga bag‘ishlangan. Bunda 
ekliptika va ekvator orasidagi burchakni aniqlash, osmon jismlarining 
koordinatlarini topishusullari, meridian chizig‘ini o‘tkazish, qibla azimutini 
aniqlash, geografiya koordinatalarni topish, yil davomiyligini aniqlash va 
osmon sferasida differensial o‘lchashlar o‘tkazish masalalari yoritilgan.