1-мавзу. Мулк ва баҳолаш ҳақида умумий тушунчалар

Бунда кўпчилик ҳолларда қарз олувчига нисбатан тўлиқ регресс лойиҳавий молиялаштириш тури танлаб олинади.
Меъёрий харажатлар концепциясининг асосий афзаллиги шундаки, унда корхонанин самарасиз фаолияти билан шартлашилган харажатлар инобатга олинмайди.
Сотиб олиш қийматини баҳолаш учун меъёрий харажатлар концепциясини қўллаш мумкинлиги кўп жиҳатдан смета қийматини аниқлаш усули, танлаб олинган норматив тури ва уни қўллаш усулига боғлиқ бўлади.
В. Дастлабки харажатлар даромадли ва солиштирма усулларни қўллаган ҳолда эксплуатация жараёнида бўлган кўчмас мулк объектларини баҳолашда қўлланилади.
Бу концепциянинг мантиқи шундаки, кўчмас мулк харидорлари фирмага ресурслардан рационал фойдаланиш ҳисобига эмас, балки мулкий комплекс бўйича операциялар ҳисобига ўта юқори даромадлар олишга имкон берадиган қиймат учун хизматларни тўлашга мажбур бўлмайдилар.
Дастлабки харажатлар концепциясининг бозор иқтисодиёти соҳасида қўллаш мумкинлиги кўчмас мулк объектларига нисбатан олиб қараганда муаммоли туюлади, чунки бу ерда мулкий комплекснинг қиймати жорий бозор (шартномавий) нарх орқали ифодаланади. Кўчмас мулкни сотиб олишдан олдин ундан биргаликда фойдаланиш ёки билвосита бўлган битимлар бу ерда истисно қилинади.
Асосан бундай ёндашув қарз олувчига нисбатан регрессиз лойиҳавий молиялаштириш турида қўлланилади.
Харажатлар даромаднинг чегаравий катталиги ўзгаришига таъсир қиладиган маҳаллий иқтисодий шароитларни акс эттириши лозим. Аввал айтилганидек, қурилишни кимга пудрат учун топшириш ҳал қилинаётганида қайси пудратчи ушбу ишни энг кичик минимал харажатлар ва асосланмаган хавфсиз бажариши мумкинлигини ҳал қилиш лозим бўлади. Бунда харажатлар қайта ишлаб чиқариш ёки ўрнин иқоплаш услубиётлари ёрдамида аниқланганлигига қарамасдан типик харажатларни акс эттириши лозим.
10.3. Қурилиш қийматини аниқлаш


Замонавий баҳолаш амалиётида янги қурилиш қийматини аниқлашнинг қуйидаги усуллари қўлланилади:

•