1-мавзу. Мулк ва баҳолаш ҳақида умумий тушунчалар

Бинонинг тузилиши 
оддий (битта объектдан ташкил топувчи) ёки мураккиб бўлиши 
мумкин. Оддий тузилишли – бу, одатда, бинонинг ҳамма қисимлари учун тенг бўлган, 
тўғри бурчакли режа асосидаги қурилиш; оддий тузилишга эга бўлган айлана, овал ва 
кўпбурчакли биноларни ҳам учратиш мумкин. Мураккаб тузилишли бино - бу бир 
нечта оддий объектларни бирлаштирувчи, ўзида турли шаклларни ва турли 
баландликларни мужассам қилган бино. Бунга мисол қилиб турли ўлчамдаги 
хоналардан ташкил топувчи кўп қаватли бинони келтириш мумкин.
Бинонинг ўлчамлари (габарити)
деганда унинг лойиҳадаги аниқ ўлчамлари ва 
баландлиги назарда тутилади. Лойиҳадаги ўлчам қурилиш ҳажми ҳисобида юзаси метр 
квадарат (м
2
)да, баландлиги метр (м.)да ва ҳажми метр куб (м
3
)да ўлчанади. 
Бинонинг функционал тавсифи ундан фойдаланишда қўйиладиган вазифадан келиб 
чиқиб белгиланади (унинг асосий вазифасидан). 
Кўчмас мулк объектининг иқтисодий тавсифи – бу уни баҳолаш вақтидаги нархларда 
олинган қолдиқ қиймати, шунингдек уни эксплуатация қилиш билан боғлиқ 
кўрсаткичларидир. Қолдиқ қиймати унинг қурилишига сарфланган дастлабки 
харажатлар қийматидан барча турдаги эскиришларни айрилган кўринишда 
ҳисобланади. Жорий эксплуатация харажатлари – бу ер участкаси (ижараси) учун ер 
солиғи, кўчмас мулкка мулк солиғи ва ундан фойдаланиш билан боғлиқ коммунал ва 
бошқа тўловлар (электроэнергия, сув, газ ва бошқа.) йиғиндисидан ташкил топади. 
Объектнинг экологик тавсифи
– бу объектнинг атроф муҳитидаги экологик ҳолат ва 
бинонинг ўзини экология талаблари билан боғлиқ кўрсаткичларидир. 
Объектнинг 
атроф муҳитидаги экологик 
муҳит муҳим омил бўлиб, мулкдор кимлигидан қатий 
назар, унинг бозор баҳосига катта таъсир кўрсатади. 
Объектнинг экологик 
талабларга жавоб бериши 
унинг экологик меъёрларга жавоб беришини кўрсатади.
Бино ва иншоотларнинг таснифи унинг қандай мақсадда бунёд этилганлиги, ҳажмий 
режаси ва конструктив тузилишидан келиб чиқиб амалга оширилади. Фойдаланиш 
мақсадига кўра барча қурилиш объектлари иккита катта гуруҳга бўлинади –