1. Ҳар бир инсон бевосита ёки эркин сайланган вакиллар воситаси орқали ўз мамлакатини бошқаришда қатнашиш ҳуқуқига эга

6. Инсоннинг иқтисодий, ижтимоий ва маданий соҳалардаги ҳуқуқини амалга ошириш масаласида минтақавий ҳужжатларда қандай меёрлар белгиланган?
Мустақил Давлатлар Ҳамдўстлиги ташкилотининг 1995 йил 26 май, Минск Инсон ҳуқуқлари ва асосий эркинликлари тўғрисидаги конвенциясининг 26-моддасида қуйидагича қоидалар келтирилади:
1. Ҳар бир жисмоний ёки юридик шахс мулк ҳуқуқига эга. Ҳеч ким ўз мулкидан маҳрум этилиши мумкин эмас, бундан ташқари давлат манфаатларини кўзлаб, суд тартибида ва миллий қонунчиликда ва халқаро ҳуқуқнинг умумеътироф этилган тамойилларида назарда тутилган шартлар бундан мустасно.
Шунингдек, айни шу ҳужжатнинг 14-моддаси 1 қисмида бевосита инсоннинг ижтимоий ҳуқуқларига тааллуқли қуйидагича норма келтирилади:
1. Ҳар бир инсон меҳнат қилиш ва ишсизликдан ҳимояланиш, шунингдек, тенг қийматдаги меҳнат учун тенг ҳақ олиш, шу жумладан имтиёзлар, тенг қийматдаги меҳнат учун тенг шароит ва иш сифатига тенг муносабатда бўлиш ҳуқуқига эга.
Жумладан ушбу модданинг 2-қисмида келтирилишича:
2. Ишлаётган аёллар ҳуқуқларини самарали амалга оширишни таъминлаш мақсадида Аҳдлашувчи Томонлар:
а) миллий қонунчиликда белгиланган муддатларда туғруқдан олдинги ва туғруқдан кейинги таътил олган аёлларга ҳақ тўланадиган таътил, тегишли ижтимоий таъминот ёки давлат жамғармаси нафақалари билан таъминлаш;
б) агар иш берувчи бирон бир аёлни ҳомиладорлик ва туғиш таътилида бўлмаганлиги сабабли ишдан бўшатилганлиги тўғрисида хабардор қилган бўлса ёки у йўқлигида огоҳлантириш муддати тугаган пайтда ишдан бўшатилганлиги тўғрисида хабар берган бўлса, уни ноқонуний деб ҳисоблаш;
в) чақалоғини эмизаётган оналарнинг шу мақсадда етарлича бўш вақти бўлишини таъминлаш;
г) аёлларни саноатда тунги сменада ишлашга жалб қилишни тартибга солиш;
э) ер ости конларида ва шунга мос равишда хавф, соғлиқ учун хавфли ёки оғирлиги сабабли улар учун мос бўлмаган бошқа турдаги ишларда аёлларни иш билан таъминлашни тартибга солиш¹⁷.


7. Инсоннинг иқтисодий, ижтимоий ва маданий соҳалардаги ҳуқуқини амалга ошириш масаласида миллий ҳужжатларда қандай меёрлар белгиланган?
Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг IX боби Иқтисодий ва ижтимоий ҳуқуқлар деб номланиб, 36-моддадан 42-моддага қадар инсон ва унинг иқтисодий, ижтимоий ва маданий ҳуқуқлари кафолатланиши ҳақида алоҳида нормалар келтирилади. Бундан ташқари Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодекси, Меҳнат кодекси кабилар Ўзбекистон Республикасида фуқароларнинг иқтисодий, ижтимоий ва маданий ҳуқуқларини таъминловчи асосий ҳужжатлар ҳисобланади.