1. Ҳар бир инсон бевосита ёки эркин сайланган вакиллар воситаси орқали ўз мамлакатини бошқаришда қатнашиш ҳуқуқига эга

7. Инсоннинг сайлов ҳуқуқи масаласида миллий ҳуқуқий ҳужжатларда қандай кафолатлар белгиланган?
Фуқароларнинг давлат хизматига кириш, вакиллик бошқаруви ҳамда сайлов ҳуқуқининг миллий кафолатлари масаласи биринчи навбатда Ўзбекистон Республикасининг Конституциясининг 32-моддасида қуйидагича қоида келтирилади: “Ўзбекистон Республикасининг фуқаролари жамият ва давлат ишларини бошқаришда бевосита ҳамда ўз вакиллари орқали иштирок этиш ҳуқуқига эгадирлар. Бундай иштирок этиш ўзини ўзи бошқариш, референдумлар ўтказиш ва давлат органларини демократик тарзда ташкил этиш, шунингдек давлат органларининг фао лияти устидан жамоатчилик назоратини ривожлантириш ва такомиллаштириш йўли билан амалга оширилади⁷.”
Шунингдек, Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси XXIII боби Сайлов тизими деб номланиб фуқароларнинг сайлов ҳуқуқи масаласида 117-моддада қуйидагича келтирилади: “Ўзбекистон Республикасининг фуқаролари давлат ҳокимияти вакиллик органларига сайлаш ва сайланиш ҳуқуқига эгадирлар. Ҳар бир сайловчи бир овозга эга. Овоз бериш ҳуқуқи, ўз хоҳиш иродасини билдириш тенглиги ва эркинлиги қонун билан кафолатланади.” Жумладан, 117-модданинг 3-хатбошисида қандай ҳолларда сайлов ҳуқуқига чеклов қўйилиши мумкинлиги бўйича қуйидагича норма келтирилади: “Суд томонидан муомалага лаёқациз деб топилган фуқаролар, шунингдек суд ҳукми билан озодликдан маҳрум этиш жойларида сақланаётган шахслар сайланиши мумкин эмас ва сайловда қатнашмайдилар. Бошқа ҳар қандай ҳолларда фуқароларнинг сайлов ҳуқуқларини тўғридан-тўғри ёки билвосита чеклашга йўл қўйилмайди⁸.”
Бундан ташқари Ўзбекистон Республикаси қонунчилигига назар ташлайдиган бўлсак, 2019-йил 26-июнда кучга кирган Сайлов кодекси фуқароларнинг сайлов ҳуқуқини таъминлаш кафолатларини ўзида акс эттирган алоҳида тизим сифатида шаклланди. Жумладан, Сайлов кодексининг 5-моддасида келтирилишича, Сайловда иштирок этувчи ҳар бир фуқаро бир овозга эга бўлади.
Суд томонидан муомалага лаёқатсиз деб топилган фуқаролар, шунингдек суд ҳукми билан озодликдан маҳрум этиш жойларида сақланаётган шахслар сайланиши мумкин эмас.
Суд томонидан муомалага лаёқатсиз деб топилган фуқаролар, шунингдек оғир ва ўта оғир жиноятлар содир этганлиги учун суднинг ҳукми билан озодликдан маҳрум этиш жойларида сақланаётган шахслар сайловда иштирок этмайди⁹.