|
Marketing orientatsiyasi uchun raqobatdosh yondashuvlar
Albatta, har qanday holatda, marketing orientatsiyasiga moslashishini murakkablashtiradigan marketing idoralari va turizm sohasidagi o’zgarishlar va marketing orientatsiyasining muqobilligi mavjuddir. Jobber(1995) maxsulot orientatsiyalari yoki xarid orientatsiyalari ham raqobatdosh biznes falsafasida umumiyligini eslatib o’tadi. Maxsulot orientatsiyasi o’zini 2 yo’l bilan namoyon eta oladi: Narx-navo fokusi orqali yoki mahsulot layoqati fokusi orqali. Jobber ilgari vaqtda firmaning past narxda sifatni nazorat qilishni ta’minlaydigan juda katta miqdordagi narxlar chegaralangan qatorini keltirib chiqarishda iqtisodiy shkalasiga erishishdagi o’zining harakatlarini konsentratsiya qilishini keltirib o’tgan. Narx-navo fokusi modekida, istemolchilar past narxlardan foyda ko’radi va tashkilot savdoning rivojlanishi va maxsulot qatorining yetarli darajada standartlashganligidan foyda ko’radi. Nihoyat layoqatli- markazlashgan tashkilot, ishlab chiqish mumkin bo’lgan maxsulot turlari va maxsulot sotilganligiga ishonch hosil qilish uchun xaridning agressiv tizimidajoy egallashiga alohida urg’u qaratadi.
Misol
|
|
Yirik bayram paketlariindustriyasi maxsulot fokusi
Ko’p xollarda maxsulot orientatsiyasi tizimi 1960-1980-yillar mobaynidagi yirik Yevropa bayram paketlari korxonalari tomonidan saqlab olingan yo’nalishni to’g’ridan to’g’ri aks ettirgandek tuyuladi. O’rtayer dengizi sohillaridagi quyosh, dengiz va qumli joylar 1950-yillarda Horizon Holidays tashkiloti tomonidan pionerlik qilgan havo yo’llari ustavi konseptsiyasining ibtidosidan avj olgan G’arbiy Yevropa, Skandinaviya va Angliya o’rtasidagi arzon-narx bayram paketlariga bo’lgan talabni uchratish mumkin bo’lgan mehmonxona taraqqiyotini qo’llab quvvatladi. ( qo’shimcha ma’lumot uchunHolloway va Taylor, 2006 : pp. 50–58 ga qarang)Mehmonxonalar osmono’par, odatdagidek g’ishtin qilib qurilgan va kurortlar bir-biridan bo’lmaydigan holatda edi. Iste’molchilar arzon narxlar, ko’ngilochar qulayliklar, sohillar, shart-sharoitlar va quyoshli ob havosi bo’lgan istalgan mamlakatga borishardi, ular qaysi mamlakatga borayotganligi haqida o’ylab ham o’tirmaganga o’xshardi. Bu yo’nalish bozorlar kattalashgan vaqtdagi istemolchilar munosabatlaridagi o’zgarishlarni hayoldan butunlay o’chirib yubordi. Va bunga qaramasdan, tur operatorlari daromadining yuqori darajada siquv ostiga olingan 1980-1990yillar boshlaridagi kurashuvchi arenalarning qiyin iqtisodiy vaqtlarga qarshi qachondir rivojlanganligini eslashga kamlik qildi. Ba’zi bir kurortlardagi mehmonxona ta’minlovchilar ta’mirlash ishlariga va o’sha joydagi maxsulot miqdori darajasini pasaytirishga yetarlicha mablag’ sarf eta olmadilar. Agressiv xarid va marketing texnologiyalari narxlarni rad etish va hajmni o’zgartirish uchun bozorlarda arzon bayram paketlarini “uyib tashlash” uchun foydalanildi. Istemolchlar tezda ahvoli tang kurortlardan yuz o’girdi va bayram paketlari tajribalariga o’xshash pala-partish xizmatlar oshib ketdi va bu an’anaviy quyosh, dengiz, qumli kurortlarning qayta markazlashiga olib keldi. Masofalar kurort infrastrukturasi, tur operatorlar va masofaviy marketing tashkilotlar (DMO)dajiddiy pul sarflanishiga olib keldi. DMOlar o’zlarining harakatlarini va bozor guruhlari sifatini qaytadan markazlashtirishga undadi.
|
Turizm industriyasida biznes ulushining turli xil modellari mavjud bo’lib dinamik biznes muhiti, marketing orientatsiyasida sektordagi barcha tashkilotlar uchun bir xil yo’nalishga ega emasligi aniq va ravshandir. Arzon narxdagi havo yollari va ba’zi mehmonxonalar zanjiri narx fokusi orientatsiyalarida saqlab qolingan. Shartnoma bilan ta’minlovchi maydon maxsulot fokusi biznes modelini oddiy tarzda to’ldirgan. Tur operatsiyalarini paketlashtirishga oid ushbu ikki yo’nalishning asosiy farqlari 5.3shaklida ko’rsatib o’tilgan.
Juda ko’p turizm va mehmonxona kontekstlarida maxsulot orientatsiyasi yok narx fokusi orientatsiyasining tashkilot turlariga mos kelishi tushunarli holatdir.
5.3-rasm. Ommaviy tur operatori uchun bozor orientatsiyasiga qarshi ishlab chiqarish.
Marketing sektorida, turizm va mehmonxona xizmatlari va operatsiyalarida barcha bizneslarda o’ziga xos bo’lishiga qadar, bu sohalar istemolchi-fokusi harakatlari hisoblanadi, “Bozor plus” aralashgan orientatsiyasi ko’p xollarda yo’nalishning o’ziga xos tavsiflagandek tuyuladi. Tashkilot orientatsiyalarining ushbu turlari haqida fikrlashning birdan bir yo’li aloqa o’rnatishdagi marketing xizmatlari uchburchagi jihatidan ham amalga oshiriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
