|
Ijtimoiy – iqtisodiy tavsiflar
Sotsial demografik tavsif(harakteristika)ning boshqa umumiy metodlari o‘z tarkibiga yosh ko‘rsatkichini ham oladi. Turli yoshdagi iste’molchilar turizm va mehmonxona xizmatlaridan turli ehtiyoj, talab, xohish va istaklari ham har xil bo‘lishi mumkin, ma’lum kommunikatsiya shakllariga o‘z reaksiyalarida ham ular kuchli farqlanishi mumkin. Sotsial klasifikatsiyalash va differensiallashning keng tarqalgan yana bir metodi bu iste’molchilar jinsi bo‘lib hisoblanadi. Jins belgisi bo‘yicha iste’molchilarni guruhlashni marketologlar juda jiddiy qabul qiladilar. Bozorni segmentlashni keng tarqalgan metodi bu alohida shaxslarning va uy xo‘jaliklarining bandlik maqomi bo‘lib hisoblanadi. Mazkur tushuncha sotsial klassda yoki daromadlar tahlilida ko‘p qo‘llaniladi. Bir xil o‘xshash kasb kishilari yoki bir xil sotsial muhitda tarbiyalangan kishilar ham u yoki bu darajada musiqalarga, kiyim boshga, madaniy munosabatlarga va h.k.larga bir biriga o‘xshash tablar(vkus)ga ega bo‘ladilar. Marketologlar har kunlik gazetalarda o‘qiydigan harakteristikalardan ko‘p hollarda manfaatdor bo‘ladilar. Buyuk Britaniyada o‘tkazilgan tadqiqotlar shuni ko‘rsatdiki, barcha sotsial guruhlardagi yoshlar bulvar gazetasini o‘qiydilar, oliy sotsial klassdagi yoshi o‘tgan kishilar esa qoidaga ko‘ra, Broadsheet gazetasini ko‘proq o‘qiydilar(yanada fikr qiluvchi). Boshqa yaqqol usuli, tasarrufidagi boyliklar nuqtai nazaridan iste’molchilar xulq atvoriga sotsial klassga tegishli bo‘lgan shaxslar kiradi.
Misol
|
|
Kompaniyalar uya(bozor o‘yig‘i)dagi ko‘proq mahsulot, xizmatlarni sotsial – iqtisodiy va demografik tavsif(harakteristika)lar asosida yanada murakkab bozor guruhlari hamda segmentlari uchun ehtiyojlarini qondirish sifatida ishlab chiqadilar. Ayollar ishga doir sayohatchilar singari mehmonxona industriyasining faol ishtirokchilari sanaladilar, masalan, marketing kommunikatsiyalari to‘g‘risidagi xabarlar ko‘p hollarda ko‘rsatiladigan xizmatlarning turiga va kim hal qilishi hamda kim to‘lovni amalga oshirishiga bog‘liq ravishda u yoki bu jinsga murojaat qilishga yo‘naltiriladi. Amerika Qo‘shma Shtatlarida so‘ngi yillarda marketing va reklama faoliyati «Visit Britain» bozorlarida gey va lesbiyankalar(bir jinsli kishilarni intim,jinsiy aloqa qilishi) uchun bozor uya(o‘yig‘iga)siga murojaat qildi, hamda ular uchun ishlab chiqildi. Turizm va mehmonxona xo‘jaligi ga xizmat qilish uchun iste’molchi tavsifida(harakteristikasida) oila tarkibi ham muhim rol o‘ynaydi. Yosh bolasi bor oilalar student(talaba)larga, yoshi katta juftliklarga qaraganda kamroq daromad oladilar, ularning ikki tomonlama daromadi yo‘q hamda birovning qaramog‘ida emaslar, ko‘proq bolalarni qiziqtiruvchi tadbirlar va bayramlarni xush ko‘radilar. Yosh kishilar katta kishilarga nisbatan o‘z tengdoshlaridan na’muna oladilar, sog‘lom hayot tarziga va shaxsiy xavfsizlik masalalariga kamroq ahamiyat berishga moyildirlar. Qoidaga ko‘ra katta kishilar turizm va mehmonxona mahsulotlari/servisida yanada personal(shaxsan xizmat ko‘rsatish) servisni, ko‘proq ma’lumotlarni va yuqori darajadagi sifatni xush ko‘radilar. Marketing kommunikatsiyalari iste’molchiga sotsial – iqtisodiy va demografik tavsiflarni jozibador usulda taqdim etishi kerak, chunki maqsadli guruhlar iste’molchi faolligida o‘zining shaxsiy sotsial guruhlarini anglashi va aniqlashi mumkin.
|
Yoshlar keksalarga qaraganda shaxsiy xavfsizlik va sog‘lom hayot tarziga kamroq nazar bilan qarashadi va o‘zlarining tengdoshlari va ma’lum mavqe yordam kamrog‘i orqali ko‘pro ta’sirlanadi. Keksalar ko‘proq shaxsiy xizmat, yaxshi ma’lumotlar va yuqori sifatli turizm va mehmonxona mahsulot xizmatlarini afzal deb maqsadli guruhlar o‘zlarining shaxsiy ijtimoiy guruhlarni aniqlashni va tanolish maqsadida yoqadigan yo‘llarida iste’molchilarning ijtimoiy-iqtisodiy va demografik harakterlarini namoyon etishlari zarur.
|
Roberts (2004) ijtimoiy guruhlardagi Qo‘shma Qirollik (Buyuk Britaniya) aholi ro‘yxati ma’lumatlaridan DE (past tajribali, nafaqaxo‘r va jamiyatdagi ishsizlar) ta’til paytida professional va boshqaruv daromadlaridan iborat bo‘lgan yuqori ijtimoiy qatlamli guruh AV da haftasiga o‘rtacha 2,68 funt sterling sarflashlarini aniqlashdi. Boshqa metodlar bozor segmentining shartida mayda ayrim guruhlarga juda ta’sirli bo‘lib borayotgan hayottarzi tahlilini o‘z ichiga oladi. Hayot tarzi o‘xshash jinslar, yosh va ijtimoiy guruhlar orasida hatto farqlanib turadi. Hayot tarzi biz bo‘sh vaqtlarimizda band etadigan qobiliyat va qiziqish turlari va shunday qilib turizm va mehmonxona, hayot tarzi iste’mol namunalari ko‘rgazmalari turlarini aniqlashda tanqidiy omil ekanligiga ham aloqador bo‘ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
