1- mavzu.“Мehmonxona xo’jaligi marketingi” fanining predmeti, maqsadi va vazifalari

Generik versus (Obshiy po sravneniyu s Variant rinkov uslug)
Xizmatlar sohasidagi bozor munosabatlarini aniqlashda turizm, mehmonxona servisi sohasidagi umumiy ehtiyojlarni va umumiy kategoriyalar qamrab olishi mumkin bo‘lgan takliflar hamda variantlar diapazonini farqlash kerak. Masalan, turizm uchun xizmat ko‘rsatishning umumiy kategoriyasi tarkibiga bayramona paketi ham kirishi mumkin, biroq qator kichik kategoriyalarning yoki klasslarni mahsulotga xizmat ko‘rsatishi, qish quyoshi, yozgi quyosh, ko‘l va tog‘lar, bayramda safari singari faol(aktiv) paketlar va h.k.lar ham kirishi mumkin.
Xizmat ko‘rsatishning har bir klassi bozorga ega bo‘ladi, bozor esa o‘z navbatida har bir klas uchun mahsulot yoki xizmatlarning umumiy bozori singari klasifikatsiyalanadi. Agar biz bayramlar safarisi uchun xizmatlarning umumiy bozorini olsak, bu klassdagi barcha brendlarni taqdim etish uchun keyinchalik u servis bozori xilidagi xizmatlarga bo‘linadi. Bu esa bozorda barcha xalqaro va/yoki milliy turoperatorlar chiqarayotgan raqobatlashuvchi firmalar paketini taqdim etadi, o‘z ichiga bayram safarilari taqdim etayotgan barcha yo‘nalishlarini olishiga imkon beradi. Xizmatlar varianti xizmatlar tipi (xili) doirasida ham amal qilishi mumkin va shuning uchun turli yo‘nalishlarda mahsulotlar orqali xizmat ko‘rsatishda safarining qator turli ko‘rinishlari bo‘lishi mumkin, masalan: 1 – 3 kunlik tungi safarilar; hashamatli safarilar;byudjetli safarilar va h.k.
3. Marketing tahlili
Iste’molchi talabini tahlil qilish bozorni yanada alohida bozor guruhlariga va segmentlariga bo‘lishni talab etadi, bu esa tashkilot uchun foydali bo‘lib, o‘zining mijozlari to‘g‘risida ko‘proq ma’lumotga ega bo‘ladi o‘z bozoriga xizmat ko‘rsatish klassi yoki xizmat ko‘rsatish kategoriyasi doirasida bozorni va mijozlarni boshqarishni amalga oshirishi mumkin. Segmentatsiya strategiyasi, marketingni rejalashtirish va kommunikatsion strategiyalar hamda maqsadli auditoriyalarni tanlashdagi o‘zaro aloqalar 6 – bo‘limda yanada batafsil baholanishi izohlangan. Marketing tahlilini bu tipi(xili) ba’zida bozor tahlili va raqobatchi tahlili deb aytiladi hamda odatda quyidagi omillarga diqqat e’tiborni qaratadi:

• 
  Mahsulot va/ yoki xizmatni harid qilishga layoqatli(qobiliyatli, qodir) bo‘lgan segmentdagi kishilarning umumiy soni
  
• 
  Mazkur turdagi mahsulot va xizmatlarni haqiqatda harid qiladigan mijozlarning umumiy soni
  
• 
  Raqobatchilarga nisbatan sizning tovar/xizmatlar sotilishining hajmi
  
• 
  Sizning tovar/xizmatlaringizni raqobatchilar va sizning bozorga nisbatan o‘zaro munosabati
  
• 
  Mahsulot va xizmatlarning boshqa turlariga taqqoslaganda sizning taklif qilgan xizmatlaringizni harid qilish uchun kishilarning layoqati(qobiliyati)
  

Marketing strategiyasi va marketingli rejalashtirish ishlab chiqish jarayonida o‘tkaziladigan tahlilning marketing funksiyasi. Shunga qaramasdan bu oddiy va birinchi darajali tashkilot emas hamda marketing bo‘limini fundamental(to‘la - to‘kis) faoliyatini tashkil etadi,o‘z navbatida ular tashkilotlarga maxsus va identifikatsiyalangan auditoriyalar uchun o‘z marketing xabarlarini yaratishga va/yoki unga moslashishga yordam beradi. Mazkur tahlil mijoz va bozor iste’molchilarini o‘rganishga yordam beradi.





1-rasm. Bozor tahlili va kommunikatsiya strategiyalarining o’zaro aloqalari.

4.1-rasmda ko‘rsatilgan axborotlar tizimining menejmenti va marketingi (asosiy(tayanch) ma’lumotlar va tadqiqot resurslari taqdim etilgan) kommunikatsiyalar va marketingli rejalashtirish strategiyasida ko‘rsatilgan. Mazkur strategik jarayon doirasida manfaatdor tomonlarning bozorlari tahlil qilinadi. Bozordagi xizmatlar kommunikatsiyasidan va uni rivojlanishidan manfaatdor bo‘lgan yoki unga ta’sir qiluvchi barcha o‘sha kishilardir. Mijozlarning potensial kichik guruhlari aniqlanganidan va tahlil qilinganidan kelib chiqib, marketing kommunikatsiyalarini spesifik(o‘ziga xos) hamda diskretligini aniqlash strategiyasi tuzilishi mumkin. Dialog mijozlar bilan o‘zaro munosabatlarni boshqarish funksiyasi orqali qo‘llab quvvatlanadi (CRM). CRM marketingli yo‘naltirishga tegishli bo‘ladi, lekin tashkilotdagi tizimli va koordinatsiyalangan yondashuvni talab etuvchi barcha ichki manfaatdor tomonlarni o‘z ichiga oladi. Mijozlar ehtiyojini tushunishi shu tarzda ko‘pgina vaqtning uzoq davri davomidagi turli tuman va juda ko‘p sonli aloqa nuqtalarini o‘z ortidan ergashtiradi. Bu esa o‘z navbatida, eng kamida nazariyada ehtiyojlarni to‘liq qondirilishiga olib keladi.