1- mavzu.“Мehmonxona xo’jaligi marketingi” fanining predmeti, maqsadi va vazifalari

Kognitiv yondashuv
Eastning fikricha, kognitiv yondashuv g‘oyalar, ma’lumotlar, baholashlarga asoslangan(tayangan) iste’molchi qarorlari bilan izohlanadi, shuning uchun marketing kommunikatsiyalarini va ma’lumotlarni taqdim etish orqali u iste’molchini ishontiradi. Assael (1987 yil) o‘z tarkibiga quyidagilarni oluvchi jarayon sifatida kognitiv qarorlarni izohlab beradi:

• 
  Faollashtirishga ehtiyoj sezuvchi
  
• 
  Ma’lumotlarga ishlov beruvchi
  
• 
  Brendni baholash
  
• 
  Harid qilish
  
• 
  Harid qilgandan keyingi baholash
  

East (1997 yil)ning fikricha bunday yondashuv yolg‘on qarorlar, masalan “Sayr qilmoq” yoki “qahva ichmoq” singari yondashuvlar qimmatliligini cheklovchi modalar chizig‘ida qarorlar qabul qilishning tizimli jarayonini va ularni ongli tarzda qabul qiladi.


Kuchaytirilgan yondashuv
Kuchaytirilgan yondashuv boshqarish jarayoniga iste’molchilar holatining o‘zgarishi natijasida (hisobidan) erishiladigan modifikatsiyalangan muhit, yo‘ldagi hatti harakatlar singari izohlanadi. Bunday yondashuv o‘tgan tajriba asosida tuziladigan murakkab hatti harakatlar uchun unchalik foydali emas.
Na’munali odatlar mos ravishdagi vaziyatlarga javob tariqasida tezda safarbar etilgan hatti harakatlarning belgilangan modeli singari ifodalanadi. Bu yerda xulq atvor va hatti harakatlar deyilganda xulq atvorni aniqlash uchun foydalaniladigan ta’sir ko‘ratuvchilar(ta’sir qiluvchi, tezda achchiqlanuvchi,jahli chiquvchi,keltirib chiqaruvchi,serjahl) to‘plami tushuniladi. Mazkur barcha yondashuvlardan turizm va mehmondo‘stlik ta’riflarida qarorlarni hisobga olish uchun samarali foydalanish mumkin.


Iste’molchilar xulq atvori(hatti harakatlari) va mehmondo‘stlik turizmi
Iste’molchilarni tanlash konsepsiyalarida va turistik hamda mehmonxona mahsulotlari/xizmatlariga nisbatan harid jarayonini amalga oshirishdagi hatti harakatlarda real farqlar mavjuddir. Ryan (1997 yil) da tasdiqlanishicha oddiy iste’mol uchun turistik mahsulotlar netipik(xos bo‘lmagan) bo‘lib hisoblanadi, chunki ular tabiiy mahsulot emas,balki servisning so‘ngi mahsulidir.
Iste’molchilar taasurotlar, fotosuratlar, suvenirlardan boshqa yirik harid uchun zarur bo‘lib hisoblangan uncha katta bo‘lmagan real foyda oladilar. Shunga qaramasdan ba’zi turistik tajribalar shuni ko‘rsatdiki. mazkur bo‘limda avval ta’kidlanganidek, shaxsni o‘z – o‘zini rivojlantirishi, mustaqilligiga erishish hissi kabi boyliklarni iste’molchilar olib kelishi mumkin. ( qaralsin. see Erb, 2000 and Elsrud 2000.) Boshqa yirik haridlardan farqli ravishda iste’molchi qanday tajriba to‘g‘risidagi bilimlar uni kutayotgani, uning qanday ehtiyojlari qondirilishini bilmay turib haridor ishonch uchun ma’lum so‘mmani to‘laydi. Iste’molchi yil vaqtining asosiy qismida bayramlarni kutib olish bilan o‘z vaqtini o‘tkazadi. Ular tanlash, rejalashtirish ma’lumotlar yig‘ish singari jarayonlarni amalga oshiradi. So‘ngida barcha asosiy prinsiplar 3 – bo‘limda aytilganidek tezda zamonaviy oqimlarga mos tarzda almashinadi. Mazkur guruh uchun kutishlar, motivlar va sotsial – iqtisodiy qiyinchiliklar turli demografik tavsiflarga kiradi. Muvafaqiyatli tadbirkorlar, individual tadbirkorlar ishdagi bosim sababli ba’zi bayram kunlarini unutib qo‘yadilar, ba’zilari esa bir marta beriladigan hayotda bir marta bo‘lsa ham sayohatga chiqishga oshiqadilar. Shu sababli turizm va mehmonxona mahsulotlari/xizmatlaridan shaxslar yoki tadbirkorlar global miqiyosda kishilarning ichki xohish hamda istaklarini umumlashtirib, foydalanish qobiliyatiga ega bo‘ladilar.