1- ma'ruza. Kirish. Tinchlik va qo`zg`alish potensiallari. Neyronlararo aloqalar. Markaziy nerv tizimi


Membrananing tinchlik va harakat potensiallari



Download 0,5 Mb.
Pdf ko'rish
bet10/23
Sana01.01.2022
Hajmi0,5 Mb.
#291017
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   23
Bog'liq
1 маъруза

 

Membrananing tinchlik va harakat potensiallari. 


Tirik  hujayralar  membranasining  tashqi  tomoni  musbat,  ichki  tomoni  esa 

manfiy  zaryadlangan  bo‘ladi.  Bunday  potensiallar  farqi  membrananing  ichki  va 

tashqi  yuzasidagi  ionlarning  (musbat  yoki  manfiy  zaryadlangan  atomlarning) 

turlicha  konsentratsiyasi  tufayli  kelib  chiqadi.  Ionlarning  notekis  taqsimlanishi 

tufayli bunday potensiallar ayrmasining mavjud bo‘lib turishida esa membrana hal 

qiluvchi  vazifani  bajaradi,  ya'ni  u    bir  hil  ionlarni  o‘zidan  o‘tkazsa,  ikkinchi 

xillarini o‘tkazmaydi (2).  

 

 



 

Harakat potensiali. 1 – depolyarizatsiya fazasi; 2 – repolyarizatsiya fazasi;  a – 

harakat potensiali; b – depolyarizatiyaning kritik darajasi; c – tinchlik potensiali; d 

– stimul. 

 

Membrananing  tashqi  yuzasida  asosan  musbat  zaryadlangan  ionlar,  ichki 



yuzasida  asosan  manfiy  zaryadlangan  ionlar  joylashadi.  Shunday  qilibhujayra 

membranasining  ichki  va  tashqi  yuzalari  orasida  potensiallar  ayirmasi  vujudga 

keladi  va  uni  tinchlik  potensiali  deb  ataladi.  U  tana  muskullarida  o‘rtacha  70-

90millivoltga teng. Har bir to‘qimaning o‘ziga tegishli tinchilik potensiali bo‘lib, u 

to‘qimaning funksional holatini ifodalaydi (3). 



Hujayraga  qitiqlagich  bilan  ta'sir  etilganda  dastavval  uning  membranasi 

o‘tkazuvchanligi  o‘zgaradi,  natijada  hujayra  tashqarisida  yuqori  konsentratsiyada 

bo‘lgan  musbat ionlar  (natriy  ionlari) uning  ichiga  o‘tadi.  Hujayra  ichida  musbat 

ionlarning  konsentratsiyasi  oshib,  membrananing  ichki  yuzasini  musbat 

zaryadlaydi.  Bir  vaqtning  o‘zida  hujayra  membranasining  tashqi  yuzasi  manfiy 

zaryadlanib qoladi. Ta'sirlanish tufayli hujayra membranasida potensiallar ayirmasi 

qisqa vaqt ichida o‘zgarishiga harakat potensiali deyiladi. Harakat potensiali turli 

xil  to‘qimalarda  har  xil  kuchlanishga  ega  bo‘lib,  o‘rtacha  110  millivoltni  tashkil 

qiladi (membrana potensiali -70 dan +40 mV-gacha o‘zgaradi). Harakat potensiali 

(impuls)  bir  nuqtada  turmasdan,  to‘lqinsimon  tarqalish  xususiyatiga  ega.  Bunda 

membrananing  bir  nuqtasida  hosil  bo‘lgan  harakat  potensiali  atrofidagi  boshqa 

nuqtalarda  harakat  potensiallarini  hosil  qiladi,  birinchi  nuqta  esa  oldingi  holatga 

qaytib, tinchlik potensialini tiklaydi (rasm). Shu yo‘l bilan, masalan, nerv impullsi 

nerv tolasi orqali uzatiladi.  

 


Download 0,5 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   23




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish