1- ma'ruza. Kirish. Tinchlik va qo`zg`alish potensiallari. Neyronlararo aloqalar. Markaziy nerv tizimi

Miya yarimsharlari po’stlog’ining fiziologiyasi. 

 

 

Yarimsharlarni  o’rab  olgan  kulrang  modda  -  po’stloq  1,3  -  4,5  mm 

qalinlikka  ega.  Po’sloq  filogenistik  jihatdan  esa  keyin  paydo  bo’lgan,  lekin 

murakkab  funksiyalarni  bajaradigan  qism.  U  sensor  xabarlarni  qabul  qilib  qayta 

ishlaydi,  harakat  reflekslarini  paydo  qiladi,  har  xil  xulq-atvorlarni  shakllantiradi 

(integratsiya)  va  hokazo.  Po’stloq  o’zidagi  egatlar  hisobidan  umumiy  yuzasini 

---

odamda 2200 sm

2 

gacha kengaytiradi. Po’stloqda 10

9 

- 10

10

 neyron va juda ko’plab 

neyroglial  hujayralar  bor.  Po’stloq  hujayralari  3  ga  bo’linadi:  piramidasimon 

hujayralar,  yulduzsimon  hujayralar,  urchuqsimon  hujayralar.  Bu  hujayralar 

po’stloqni olti qavatga bo’lib turadi: tashqi molekulyar qavat, ichki donador qavat, 

tashqi  piramidasimon  qavat,  ichki  donador  qavat,  polimorf  yoki  urchuqsimon 

hujayralar qavati. 

 

K.Brodman tomonidan po’stloq 50 ta morfofunkitsional egatlarga bo’lingan 

(jadvallar). Po’stloqda 4 harakatga keltiruvchi va 4 sezuvchi proeksion zonalar bir-

biridan  farqlanadi.  Yana  birlamchi  ko’ruv  egati  (17  egat),  ikkilamchi  ko’ruv 

egatlari  (18-19  egatlar),  birlamchi  eshitish  egatlari  (41-42  egatlar)  farqlanadi. 

Bularning  buzilishi  psixik  ko’rish  va  karlikni  yuzaga  keltiradi.  Yana  oraliq 

assotsiativ  egatlar  ham  bor,  ular  proeksion  zonalarni  bir-biri  bilan  bog’lab  turadi 

(funksional  jihatdan).  Po’stloq  elektroensefalografiyasida  (EEG)  quyidagi  ritmlar 

bor.  -ritm  (8-13  Gs  chastota,  50  MkV  amper),  (tinch,  ko’z  yumug’lik  paytida). 

-ritm  (14-50  Gs) ko’zni ochganda;  tovush  eshitganda  (reaksiya  desixronizatsiya 

aktivatsiya). Teta-ritm (4-7 Gs), delta ritm (0,5-3,5 Gs), amplitudasi 100-200 MkV, 

uyquga ketganda. Demak, EEG organizm funksional holatini ko’rsatadi.