Ўзбкистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат педагогика

қолдириш,
шунингдек, 
товушни нотўғри талаффузда эшитишнинг ёзувда қайд қилиниш холлари 
кузатилади. Оптик дисграфия кўриш орқали тасаввур эшитишнинг 
мустахкам эмаслиги билан боғлиқдир. Бунда киши маълум ҳарфларни 
англамайди, бу ҳарфлар талаффуздаги товушга мос келмайди. Ҳарфлар турли 
пайтларда хар хил қабул қилинади. Кўриш қобилиятининг нотекислиги 
оқибатида улар ёзувида аралаш қуралаш бўлади. Кўпинча қуйидаги ҳарфлар 
қўлёзмасининг аралаш келиши кузатилади: 
п-н, п-и, с-и, ш-и, 
м-л, б-д, п-м, н-к. 
Оптик дисграфиянинг оғир ҳолатларида сўзларни ёзиш мумкин бўлмай 
қолади. Қатор холларда айниқса чапақай кишиларда ҳарфларни қийшиқ ёзиш 
кузатилади. Бунда сўз, ҳарф,ҳарф элементлари ўнгдан чапга қараб қийшайган 
бўлади. 
Мотор дисграфия. 
Қўлнингёзув пайтида қийин ҳаракатга келиши, 
мотор образларидаги алоқаларнинг, сўзларнинг, сўзларнинг товуш ва кўриш 
образлари билан бирга чиқадиган бузилиши унга хосдир. Ёзув жараёнини 
психик вапсихолингвистик жихатдан ўрганиш шундан далолат берадики, у 
турли даражадаги операциялар: семантик, тилга оид, сенсомотор 
операцияларниўз ичига оладиган нутқ фаолиятининг мураккаб шакли 
хисобланади. 
Шу 
муносабат 
билан 
дисграфияни 
анализаторлар 
даражаларининг бузилгани асосида турларга ажратиш хозирги пайтгача 
тўлиқ 
исботланмаган. 
Дисграфиянинг 
М.Е.Хвацевтомонидантурларгаажратилгани ҳам ҳозирги кунда ёзувнинг 
бузилгани ҳақида тўлиқ тасаввур ҳосилқилмаяпти. Дисграфиянинг шундай 
таснифлари кўпроқ асосланган ҳисобланадики, унинг 
асосида
ёзув 
жараёнидаги муайян операцияларининг шаклланмагани ётади. (Бу таснифлар 
А.И. Герцен номидаги ЛДПИ логопедия кафедрасининг ходимлари 
томонидан ишлаб чиқилган.) Унга асосан дисграфиянинг қуйидаги турлари 
ажратилади: 
артикулятор-акустик 
дисграфия, 
фонематик 
идрок 

---

170 
(фонемаларнинг табақаланиши), бузилиши асосидаги дисграфия тил таҳлили 
ва синтез бузилиши асосидаги дисграфия, шунингдек, грамматик, оптик 
дисграфиялар.