Ўзбкистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат педагогика


Тил анализи ва синтези бузилиши асосидаги дисфафия



Download 1,28 Mb.
Pdf ko'rish
bet92/99
Sana10.07.2022
Hajmi1,28 Mb.
#769199
1   ...   88   89   90   91   92   93   94   95   ...   99
Bog'liq
Логопедия асослари ЎУМ

 
Тил анализи ва синтези бузилиши асосидаги дисфафия. 
Унинг 
ўзида тил анализи ва синтезининг турли кўринишлардаги бузилиш: гапнинг 
сўзларга бўлиниши фонематик ҳамда бўғинли анализ ва синтез ётади. Тил 
анализи ва синтезининг ривожланмай қолиши ёзувда сўз ва гаплар 
тузилишининг бузилишда намоён бўлади. Фонематик анализ, тил анализининг 
энг мураккаб формаси ҳисобланади. Унинг оқибатидасўзнинг товуш-ҳарф 
тузилиши бузилади. Унга қуйидаги хатоликлар хосдир: сўзларни ўқишда 
ундошларни тушириб қолдириш (диктант — "дикат", "шамол" — "амол"); 
унлиларни тушириб қолдириш (китоб — "ктоб", доска — "дека"); ҳарфларнинг 
ўрнини алмаштириш (ручка-урчка, олма-омла); ортиқча ҳарфларни қўшиш 
(доска-досика), бўғинларни тушириб қолдириш, ўрнини алмаштириш, қўшиш 
(машина — манаши) ва хоказолар. Ёзув жараёнини тўғриўзлаштириш учун 
болада фонематик анализ нафақат ташқи нутқ режаси, балки ҳаммасидан 
бурун ички режада, тасаввур бўйича шаклланган бўлиши лозим. Фонематик 
анализ ва синтезнинг шаклланмагани оқибатида ёзувнинг бузилиши 
хусусидаги маълумотлар Р.Е. Левина, Н.А. Никашина, Д.И. Орлова, Г.В. 
Чиркиналарнинг илмий-тадқиқот ишларидаатрофлича кўрсатилган. 
 
Аграмматик дисграфия 
(бу хақидаги маълумотлар Р.Е. Левина, И.К. 
Колповская, Р.И. Лалаева, С.Б. Яковлеваларнингилмий ишларида атрофлича 
тавсифланган). Унутқнинг грамматик тузилиши: морфологик синтактик 
умумлаштиришнинг ривожланмаганлиги билан боғлангандир. Дисграфиянинг 
бундай тури сўз, сўз бирикмалари, гапва матн даражасида намоён бўлиши 
мумкин. 
У 
кенг 
миқёсли 
симптокомплекс 
лексико-фамматик 
ривожланмасликнинг таркибий қисми хисобланади. Бу дисграфия дизартрия, 


172 
алалия, ақли заиф болаларда кузатилади. Боғланишли нутқ жараёнида болалар 
гаплар орасидаги логик ва тилга оид боғланишни таъминлашда анча 
қийналадилар. Гапларнинг изчиллиги баён этилаётган воқеаларнинг 
изчиллигига мос келмайди, айрим гаплар ўртасида тилга оид ва фамматик 
боғланишлар бузилади. Гап даражасига эга бўлган ёзув жараёнидаги 
афамматизмлар сўзнинг морфологик тузилишнинг бузилишида, сўз 
қўшимчаларини ёзишда келишик қўшимчаларини алмаштиришда, гаплар 
кўрилишини бузишда; ўрин хол келишигини алмаштиришда намоён бўлади. 

Download 1,28 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   88   89   90   91   92   93   94   95   ...   99




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish