Ózbekstan Respublikası joqarı hám orta

YASKI biziń eramızǵa shekemgi V ásirde jasaǵan. Ol «Veda» tiliniń 5 tomlıq sózligin dúzgen.
PANINI biziń eramızǵa shekemgi IV ásirde ómir súrgen.
Onıń «Grammatikalıq qádelerdiń segiz bólimi» («Ashtadxyai») degen miynetlerinde 4 mıńday grammatikalıq qaǵıydalar berilgen. Bul miynette PANINI «Veda» tilin qálpine keltiriw nátiyjesinde payda bolǵan indlerdiń sanskrit dep atalatuǵın eski ádebiy tilin izertlegen. Sonday-aq «Veda» jırınıń tiliniń seslik sistemasın,sóz jasaw,sóz ózgertiw jolların izertlegen. Panini miyneti linvitika tariyxında biziń dáwirimizge kelip jetken 1-grammatika. Ol sanskrit tiliniń grammatikası dep te ataladı.Onda sózlerdi shaqaplarǵa bóliw, túbir hám qosımtalarǵa ajıratıw,suffiks, prefiks degenlerdiń hámmesi bar. Paninidiń bul miynetiniń oǵada tereń ilimiyligine qaray otırıp,oǵan shekem de grammatika jazılǵan bolıwı kerek dep shamalawǵa boladı. Bul onday miynetlerdiń bolǵan bolmaǵanı bizge málim emes.
Indler barlıq sózlerdi atawısh,feyil,predlog,kómek tirkewishi dep 4 ke bólgen, olarǵa anıqlama bergen.feyildiń máhálge bóliniwi,atlıqtıń seplenetuǵını oǵada anıq jazılǵan.
Indler fonetikasında tereń izertledi.Olarda fonetika ayırıqsha ilim retinde qaralmaǵan. Fonetikanıń máseleleri morfologiyalıq máseleler menen birlikte túbir menen qosımta,sóz benen sóz arasındaǵı ses almasıwına baylanıslı izertlenedi.Sonda da házirgi dáwirde aytılıp júrgen máselelerdiń birazın ushıratıwǵa boladı.Seslerdiń fizeologiyalıq sıpatı,sóylew aǵzalarınıń artikulyaciyası, seslerdiń dawıslı, dawıssız; únli,únsiz bolıp bóliniwi durıs kórsetilgen.
V.TOMSEN: «Ind lingvistikasınıń kóterilgen shını ayırıqsha. Bul shıńǵa kóp nárseni ind lingvistikasınan úyrene otırıp ta Evropa til bilimi XIX ásirde de kótere almadı» dep jazadı. Sonday-aq Bodzen de áyyemgi ind lingvistikası bolmaǵanda Evropa hám Aziya da lingvistikanıń gullep rawajlanıwı bolmaǵan bolar edi dep jazadı.
Biziń dáwirimizdiń III ásirde jasaǵan Vararushi Katyana Panini miynetlerin tallap túsindirgen.Sonday-aq Katyana orta ásir indleriniń iprakrit dep atalatuǵın tilin sanskrit tili menen salıstırıp izertlegen.Solay etip eń dáslep tariyxıy- salıstırma usıldı qollanǵan. Ol óziniń «Prakrit grammatikası» miynetinde fonetikalıq nızamlardı morfologiyaǵa baylanıslı bayanlaydı.
Tildiń máselelerin filosofiyaǵa baylanıslı izertlegen ilimpaz BXARTXARI
boldı. Ol til kategoriyası menen logikalıq kategoriyaǵa ayırıqsha kewil awdardı.
Ind lingvistikasınıń keyingi wákilleri usı Panini, Katyana, Bxartxarilardıń miynetlerin jıynaqlap,olardı túsindiriw menen shuǵıllandı.
Erinburg universitetiniń professorı DJON LAYONCZ 1978-jılı russha járiyalaǵan «Teoriyalıq lingvistikaǵa kirisipe» degen miynetinde Paniniden soń Indiyada onlaǵan grammatikalıq baǵıt boldı. Bizge olardan eski ind grammatikasın izertlegen mıńǵa jaqın miynetleri jetti dep jazdı.
Ind grammatikasınıń hálsiz tárepleri de boldı. Onda tildiń rawajlanıwshı,ózgeriwshi qubılıs ekenin jete túsinbedi. Onda jazba til faktlerin aladı dı janlı sóylew tiline onsha itibar berilmedi. Awızeki tildiń jazba estelikler tilinen ayırılıp turıwın tildiń bóliniwi dep túsindi. Til faktleri ken túrde anıq bayyanlaǵan menen onnan teoriyalıq juwmaqlar sıpatlama túrde boldı.