Ózbekstan respublikasí joqarí HÁm orta arnawlí bilimlendiriw ministrligi nawayí MÁmleketlik kanshilik instituti

Donor-akseptorlıq baylanis- bir atomnıń bos orbitali menen ekinsh atomnıń bolinbegen elektron jubı arasında pada boladı.

Misali: NH₄Cl, NH₄OH,BF₃...

HCl benen NH₃ birigiwi donor-akseptorli boladı:

NH₃+ HC1→ NH₄Cl yoki NH₃ +H⁺→ NH₄⁺

Metallıq baylanıs- baylanıstın’ metallar h’a’m metalloidlarg’a ta’n bolg’an belgili bir tu’ri. Metallardın’ atomları valent elektronların berip, on’ zaryadlang’an ionlar payda etedi, bul elektronlar metall reshetkasında bir qansha erkin h’a’reket etedi (elektron gaz) h’a’m on’ ionlardı elektrostatik baylaydı. Baylanıs ku’shleri lokalizatsiyalanbag’an h’a’m bag’ıtlanbag’an. Sol sebepli ko’pshilik jag’daylarda koordinatsion sanlar u’lken ma’niske (mısalı 12 h’a’m 8) iye boladı. Erkin h’a’reketlenip atırg’an elektronlar metalldın’ elektr h’a’m ıssılıq o’tkiziwshiliginin’ joqarı bolıwına sebep boladı.

Ha’zirgi waqıtları ximiyalıq baylanıs ta’biyatın kvant teoriyası tiykarında tu’sindiriw ushın eki usıl qollanıladı: