Reja: Ionlar haqida tushuncha Noorganik ionlar Mikro va makro elementlar Ionlar

Noorganik ionlarning va funksiyalar

Reja:

1. Ionlar haqida tushuncha

2. Noorganik ionlar

3. Mikro va makro elementlar

Ionlar (yun. ion — borayotgan, harakatlanayotgan) — zaryadlangan zarralar; atom yoki atomlar guruhi (molekulalar, radikallar va b.) elektron (yoki b. zaryadlangan zarra) qabul qilganda yo yo`qotganda hosil bo`ladIonlar "I." tushunchasi va terminini 1834 y. da ingliz olimi M. Faradey birinchi bo`lib tat-biq etgan.

U ishqorlar, kislotalar, tuzlarning suvdagi eritmalari elektr o`tkazuvchanligi IONLAR harakatiga bog`liq deb hisobladIonlar Eritmalarning manfiy qutb (katod)ga harakatlanadigan musbat zaryadli IONLAR kationlar, musbat qutb (anod)ga harakatlanadigan zaryadli IONLAR anionlar deyiladIonlar IONLAR zaryadining kattaligi elektron zaryadiga karrali nisbatdadir:

atom 1, 2, 3, ... elektron yo`qotganda yoki kabul qilganda shunga mos ravishda 1, 2, 3 va h. k. zaryadli IONLAR hosil bo`ladIonlar Elektrolit eritmasida IONLAR erituvchi bilan o`zaro ta`sir etishi tufayli barqaror bo`ladIonlar IONLAR mavjudligi sababli eritmalar elektr tokini o`tkazadi (q. Elektrolitikdissotsiatsiya). Atomdan elektron ajralib, kation hosil bo`layotganda ma`lum miqdorda energiya sarflanadi va uni atomning ionlash potensiali deyiladIonlar IONLAR ning xossalari ularning kattaligi va elektron qobig`ining tuzilishiga, za-ryadning ishorasi hamda mikdoriga bog`liq.

Hujayra tarkibiga jonsiz tabiatda uchraydigan kimyoviy elementlardan 70 taga yaqini kiradi. Ular ko'pincha biogen elementlar deb ataladi. Bu tirik va jonsiz tabiatni umumiyligini ta'kidlovchi dalillardan biridir. Biroq tirik va jonsiz tabiatdagi kimyoviy elementlarning o'zaro nisbati turlicha bo'ladi. Tirik organizm tarkibiga kiruvchi kimyoviy elementlar miqdoriga qarab bir necha guruhga bo'linadi. Bular: makroelementlar (C, O, H. N. P. S. K, Na, Ca, Mg, CI, Fe) va mikroelementlar (Zn, Си, J, F. Co. Mo. Cr, Mn, B)dir.

Hujayra massasining 98% ni to'rtta element: vodorod, kislorod. uglerod va azot tashkil qiladi. Ular makroelementlar deb ataladi.

Bulardan tashqari biologik poli-merlar (yunonchada: "poli" — ko'p, "meros" — qism) hisoblangan oqsil va nuklein kislotalar tarkibida yana fosfor va oltingugurt ham uchraydi.

Hujayra tarkibida birmuncha kam miqdorda oltita element: kaliy, natriy. kalsiy, magniy, temir va xlor ham mavjud. Ularning har biri hujayrada muhim vazifalarni bajaradi. Masalan, Na, К va CI hujayra membranalari orqali turli xil moddalarni o'tkazishni ta'minlaydi. Nerv hujayralarida hosil bo'ladigan qo'zg'alishlarini o'tishi ham shu elementlar yordamida amalga os-hiriladi. Ca va P suyak to'qimalarini hosil qilishda ularning mustahkamligini ta'minlashda ishtirok etadi.


Bundan tashqari Ca qonning normal ivishini ta'minlovchi omildir. Fe elementi eritrositlar oqsili —