Ózbekstan respublikasí joqarí HÁm orta arnawlí bilimlendiriw ministrligi nawayí MÁmleketlik kanshilik instituti

Polyarsiz kovalentli baylanis bir tu’rdegi atomlar arasinda ju’zege keledi. H ₂,O₂, Cl₂, N₂, F_2, Br₂, I₂ ha’m basqalar siyaqli birikpelerde polyarsiz kovalentli baylanis boladi.2,1 2,1 2,8 2,8 3,07 3,07

H : H Cl : Cl N ::: N

Polyarsiz kovalentli baylanis. Bunda uliwmalasqan elektron jubi heshqaysi atom ta’repke jiljimag’an boladi, sebebi ha’r eki atomnin’ o’zine elektrondi tartiw qa’biliyeti, ya’ni teriselektrleniwshiligi birdey

H

: N + 4.H [ H N  H ] 0H

H

Polyarli kovalentli baylanista elektron jubi (elektron buliti) teriselektrleniwshiligi u’lken atom ta’repke jiljig’an boladi. Elektron jubinin’ jiljiwi polyarizatsiya (polyarlaniw) delinedi. HCl molekulasinda bir ta’repleme polyarlaniw bolg’ani ushin xlor yadrosi qasindag’i elektron bulit tig’izlig’I u’lken. (+) ha’m (-) elektrik oraylari molekulada bir siziqqa tu’speydi. Olar bir-birinen qandayda bir araliqta boladi. Molekula kishi elektrik dipolg’a aylanadi. Natiyjede molekulanin’ bir bo’limi (+) on’, ekinshi bo’limi (-) teris zaryadlang’an boladi. Molekuladag’i bunday baylanislar polyarli yaki geteropolyarli baylanislar delinedi. H 42 0O, H 42 0S, HCl, NH 43 0, HF ha’m basqalarda polyarli kovalent baylanis gu’zetiledi. Suw molekulasinda elektron juplar kislorod atomina, vodorod ftorid molekulasinda ftor atomina jaqinraq jaylasqan. Olar nosimmetrik molekulalar bolip tabiladi.

2,1 2,8

H Cl

  Molekulanin’ polyarlaniw da’rejesi dipol momenti ( m*l) menen o’lshenedi.

Dipol momenti debaylarda o’lshenedi (golland fizigi Debay hu’rmetine).

1D = 10 ^-18 elektrostatik zaryad birligine yaki1D = 3,33 5. 10 ^-30 kulon . metrge teń