Ózbekstan Respublikası joqarı hám orta arnawlı bilim ministrligi Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik universiteti Qaraqalpaq filologiyası fakulteti

TILDIŃ ANIQLAMASI 
 
Tildiń eki túrli mánisi bar:adamnıń bir múshesi-sóylew aǵzası, xalıqtıń 
sóylew tili. Seslik til degen ne
?
degen sorawǵa juwap oǵada hár qıylı. Birewler 
tildi fizika-fiziologiyalıq tárepine qaray onı biologiyalıq qubılıs dese, ekinshiler 
tildi psixologiyalıq qubılıs, 3-ler jámiyetlik qubılıs dep sanaydı. Tilge baha 
bergende birewler bir túrli belgisin kózge tutsa, ekinshiler ekinshi túrli belgisin 
kózge tutadı, úshinshiler úshinshi belgisin tiykarǵa aladı t.b. 

---

Tildiń jámiyetlik xızmetin kózde tuta otırıp, oǵan «oydı qáliplestirip jarıqqa 
shıǵarıwshı qural»dep anıqlama beremiz: Tildiń strukturalıq, materiallıq
táreplerin esapqa ala otırıp, oǵan «atpas jasawda zárúrli bolǵan
elemenlerdin,qádelerdiń,rejelerdiń 
jıynawı» 
dep 
anıqlama 
beriwge 
boladı.t.b.Ayırım ilimpazlar tildiń eki júzge shamalas anıqlaması bar dep sanaydı. 
Olardıń ishinde hámmesine ortaq anıqlama «Til-adam qatnasınıń eń áhmiyetli 
quralı «anıqlaması. Al ekspressivlik xızmeti jaǵınan alǵanda, «til-oydıń eń 
tikkeley shınlıǵı,praktikalıq shın sapa»oydı qáliplestiriw jarıqqa shıǵarıwshı qural. 
Tildiń qatnas quralı bolıwı onıń kommunikativlik qásiyeti bolsa, adamnıń
psixolgiyalıq joyılıp ańlatıwı tildiń ekspressivlik qásiyeti boladı. 
Qatnas quralı bolıw-tildiń eń negizgi xızmeti. til adamlar ortasında qatnas 
quralı xızmetin atqarıp tursa, ol túri til delinedi,onday xızmet atqarıwdan qalǵan 
til óli til delinedi. 
Anıqlamalar ishinde tildi tanbalar sisteması,semiotikalıq sistema delingen 
anıqlama da bar.Biraq tildi tanbalar qásiyetler bolǵanı menen onı dál tanbalar
sisteması dep esaplaw qıyın. 
Tildiń tábiyatı. Tildiń tábiyatı degen de biz onıń qanday qubılısqa jámiyetlik, 
tábiyat qubılısına jatatuǵınlıǵı kózde tutıladı. Lingvistika tariyxında naturalist 
aǵımınıń wákilleri tildi biologiyalıq qubılıs deydi. olar til adam organimizminiń 
tábiyat tárepinen berilgen biologiyalıq qásiyeti, til áwladtan áwladqa ótip otırıwı
kerek deydi. Biraq tájiriybe tildiń tuxım quwatlaytuǵın qubılıs emesligin 
tastıyıqlaydı.