Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент ирригатция ва қишлоқ ХЎжалигини

Таълимда талабаларнинг ёш хусусиятларини ҳисобга олиш
 
тамойили
Маълум гурух учун белгиланган ўқув материалларининг характери, 
мазмуни ва ҳажми шу синф талабаларининг ѐш хусусиятларига мос бўлиши 
лозим. Ўрганилаѐтган билимлар, хосил қилинаѐтган малака ва кўникмалар 
талабаларни хаддан зиѐд толиқтириб қўймаслиги лозим. Бошқача қилиб 
айтганда, ўқув жараѐни талабаларнинг соғлиги, психик ҳолатига салбий таъсир 
этишини олдини олиш лозим. Бунинг учун ҳар бир ѐш хусусиятларини 
чуқурроқ ўрганиб имкониятлар даражасини белгилаб олиш керак. Таълимнинг 
мазмуни шахсларнинг куч-қувватига мос бўлишига эришиш лозим. Таълимни 
ҳаддан зиѐд “енгиллаштириш”, “осонлаштириш” ҳам мақсадга мувофиқ эмас, 
чунки бундай таълим ривожлантирувчи бўла олмайди. Демак ҳар бир ѐш 
даврида талабаларнинг имкониятларини ўрганиш ва имкониятларга мос 
равишда таълимни ташкил этиш, ўрганиладиган билимлар ҳажмини 
белгилашда талабаларнинг ѐш хусусиятларини ҳисобга олиш жуда муҳим 
бўлиб бу йўналишда ҳам тегишли илмий-текшириш ишлари олиб борилмоқда. 
Ҳозирда Ўзбекистонда таълим тизимини янгилаш, мукаммаллаштириш
борасида бир талай ишлар олиб борилмоқда. Кадрлар тайѐрлаш миллий 
дастурида узлуксиз таълим тизимини яратиш, ўқув тарбия жараѐнининг ҳамма 
босқичларини мукаммаллаштириш, ҳар томонлама етук баркамол авлодни 
етиштириш учун шарт-шароит яратиш масалалари кўриб чиқилган. 
Мамлакатимизда кадрлар тайѐрлаш миллий дастури асосида узлуксиз таълимни 
ташкил этиш ва ривожлантиришнинг асосий тамойиллари (принциплари) 
белгиланган. Булар таълимнинг устиворлиги, таълимнинг ижтимоийлашуви, 

---

34 
таълимнинг миллий йўналганлиги, таълим ва тарбиянинг узвий боғлиқлиги, 
иқтидорли ѐшларни аниқлаш, юқори даражада билим олишлари учун шарт-
шароитлар яратиш кабилардир. Кўриб турганимиздек узлуксиз таълимни 
ривожлантириш тамойиллари дидактик тамойиллар билан ҳамоханг бўлиб, ана 
шу дидактик тамойилларни янада мукаммаллашувига туртки бўлиб хизмат 
қилмокда. 
Демак, бугунги кун талабларини ва эҳтиѐжларини ҳисобга олган ҳолда 
педагогика ва унинг ажралмас қисми ҳисобланмиш дидактика ўқув жараѐнини 
қонуниятларини янада чуқурроқ ўрганиши ҳамда таълим самарадорлигини 
ошириш устида илмий-тадқиқот ишларини кенг миқѐсда олиб бориши мақсадга 
мувофиқ.