Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент ирригатция ва қишлоқ ХЎжалигини

Таълим жараёнида шахсий хусусиятларини ҳисобга олиш 
тамойили 
Ҳар бир талаба ўзига яраша қизиқишлари ва шу билан бир қаторда 
миқдори мавжуд. Ҳар бир талабанинг ўзига хос бўлган ютуқлари ва шу билан 
бир қаторда камчиликлари ҳам бор. Агар педагоглар ўқув жараѐнида ана шу 
индивидуал хусусиятларни ҳисобга олмасалар ҳар қанча унумли методлардан 
фойдаланмасинлар ўқув жараѐнида яхши натижаларга эриша олмайдилар. 
Чунки таълимнинг асосий вазифаларидан бири талабани умумий ривожини 
таъминлаш. Лекин талабанинг ҳақиқий ривожи фақат унинг шахсий 
хусусиятларини ҳисобга олган ҳолдагина амалга оширилиши мумкин. 
Талабаларнинг реал ўқув имкониятларини, уларнинг ривожланиш жиҳатларини 
ўрганиш ҳозирги вақтда шунчаки хоҳиш эмас, балки мажбурий талабдир. Бусиз 
ўқув жараѐнини муқобиллаштириш, уни бойитиш ақлга сиғмайди. Албатта 
шахсий хусусиятлар жуда хилма-хил ва уларни ўрганиш маълум вақт талаб 
этади. Кузатиш жараѐнида талабанинг кучли ва ожиз томонларини, унинг 
қизиқишлари, тафаккури, нутқи, хотираси, диққати, ҳаѐлига мос бўлган 
хусусиятларини билиб олиш мумкин. Талаба шахсининг муаммолари ва 
қийинчиликларини таҳлил қилиш ҳамда шу муаммоларнинг сабабларини 
аниқлаш кейинги педагогик чора-тадбирларни режалаштиришда жуда катта 
аҳамиятга эга. Айниқса ўзлаштириши бир оз пастроқ бўлган талабалар билан 
якка ҳолда ишлаш жараѐнида педагог ўзи учун талабанинг янги қирраларини 
кашф этиши эътиборли. Кейинги даврларда “дифференциаллашган таълим” 
деган тушунчани кенг тарқалишининг асосий сабаби ҳам шахсий хусусиятлари, 

---

33 
қобилияти, қизиқишлари, иқтидори кабиларни ҳисобга олган ҳолда 
талабаларни гуруҳларга ажратишни ва шу гуруҳлар учун алоҳида дастурлар 
ишлаб чиқишга қаратилган. Гуруҳлар учун тузилган дастурлар, қўлланиладиган 
методлар талабаларнинг шахсий хусусиятлари ҳисобга олган ҳолда танланади. 
Дидактика бу йўналишда илмий-тадқиқот ишлари олиб борилмоқда ва бу 
таълимнинг самарадорлигини оширишда катта аҳамиятга эга.