Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент ирригатция ва қишлоқ ХЎжалигини



Download 1,31 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/40
Sana13.07.2022
Hajmi1,31 Mb.
#786308
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   40
Bog'liq
ўқитишнинг замонавий технологиялари фанидан Реферат

2.1. ТАЪЛИМНИ ТАШКИЛ ЭТИШ ШАКЛЛАРИ 
Таълимни ташкил этиш шакллари деганда, аник муддатда ва тартибда 
укитувчининг укувчилар билан олиб борадиган машғулот турларини 
тушунамиз. Хозирги кунда, таълим муассасаларида таълимни синф-дарс 
шаклида олиб бориш кенг таркалган. Инсоният тарихига назар ташлар эканмиз, 
таълимни ташкил этиш шакллари ижтимоий тузум манфаатларига мос холда 
пайдо булган ва ривожланган. Дастлабки даврларда таълим бериш ишлари 
одамларнинг мехнат фаолияти, турмуш тарзи билан узвий боғланган хамда 
билим бериш, ўргатиш ишлари якка тартибда олиб борилган. 
Давр ўтиши билан купчиликка билим бериш эхтиѐжи пайдо булади. 
Таълим тизими мазмуни, билимларнинг мураккаблашуви, болаларни гурух-
гуруҳ қилиб, тўплаб ўқитишни тақозо қилган хамда таълим билан 
шугулланувчи мутахассислар, укитувчи тайѐрлаш заруриятини келтириб 
чикарган. 
Шу даврга келиб укитишнинг махсус ташкилий шакллари пайдо була 
бошлайди. Бунинг натижасида синф-дарс тизими пайдо була бошлайди. Халк 
орасида хаѐтий тажрибага, билим ва тарбияга эга булган кишилар мураббий, 
укитувчи булиб фаолият курсатди. 
Халкимиз тарихига назар ташлар эканмиз, мактаб ва мадрасаларда 
ѐшларга билим бериш билан шугулланганлиги «Авесто» ва бошка тарихий 
манбалардан маълум. Аммо кадим даврларда таълимни катъий чегараланган 
вактда, бир хил ѐшдаги болалар билан олиб бориш, таълим мазмунини 
боскичма-боскич бериш масалаларига аниклик киритилмаган эди. 
Таълимнинг ташкилий масалалари Ал-Форобий «Фан ва акл заковат» 
асарида укув фанларини гурухларга булиб укитиш, уларнинг тарбиявий 
мохиятини очиш масалаларига эътибор берилган. Педагогика тарихида таълим 
ташкил этишнинг асосий шакли дарс хисобланган. Синф-дарс тизимини 
дидактик талаблар асосида яратишда буюк чех педагоги Ян Амос 



Коменскийнинг (1592-1670) хизматлари катта, уни синв-дарс тизимининг 
асосчиси сифатида бутун дунѐ тан олган. 
Я.А Коменский «Буюк дидактика» асарида укув машгулотларини гурух 
шаклида ташкил килиш, укув йили ва укув кунини бир вактда бошлаш, 
машгулотлар орасида танаффуслар берилишини, гурухлардаги болаларнинг 
ѐши ва сони бир хил булишига алохида эътибор берди. Дарс давомида 
укувчилар диккатини туплаш, материалларни батафсил тушунтириш, укувчига 
саволлар бериш, узлаштириш жараѐнини назорат килиш зарурлигини 
таъкидлайди. 
Бу тарихий жараѐнда Педагогика фани олдида турган муаммолардан бири 
таълимнинг ташкилий шаклларини самарадорлигини ошириш, айникса, дарсни 
самарадорлигини ошириш билан боглик илмий-назарий услубий ва амалий 
муаммоларни хал этувчи тадкикотлар олиб боришда куп ишлар килинди. 
Узбекистонимизда кадрлар тайѐрлаш миллий дастурини амалга оширишда 
таълим тизимига янги педагогик технологиялар тадбик этиш билан боглик 
ишлар килинмокда. 
Синф деганда, ѐши ва билим даражасибир хил булган укувчилар гурухи 
тушунилади. 
Дарс – аник максадни кузлаб белгиланган вактда бир хил ѐшдаги укувчи, 
ѐшлар билан укитувчи рахбарлигида олиб бориладиган машгулотдир. 
Дарснинг максади, мазмуни, хажми таълим стандартлари (укув режа, 
дастур, дарслик ва кулланма) асосида белгиланади. Дарс укув ишларининг 
асосий ташкилий шакли экан,бу жараѐнда куйидагиларга амал килиниши 
лозим: 
Хар бир синфда укувчиларнинг ѐши ва билим даражаси бир хил булиши 
лозим. 
Дарс катъий жадвал буйича белгилинаган аник муддатда олиб борилиши 
керак. 
Дарс укитувчи рахбарлигида бутун синф билан ва алохида укувчилар 
билан ишлаш шаклида олиб борилади. 



Дарс укув фанининг характери, утилаѐтган материалнинг мазмунига 
караб турли усуллар ва воситаларда олиб борилади ва таълим тизимининг бир 
кисми сифатида тугалланган билим беради ва навбатдаги билимларни 
узлаштирмок учун замин яратади. 
Шуни унутмаслик керакки, укув юртларида таълим ишлари факат синф-
дарс шаклида олиб борилмасдан, балки амалий машгулотлар, тажриба ишлари 
шаклида хам олиб борилади. Бу машгулотлар синфдан ва мктабдан ташкарида 
факультатив машгулотлар, тугараклар, экскурсиялар шаклида олиб борилади. 
Дарс – таълимнинг асосий шакли экан, у илмий, тизимли, тушунарли, 
онгли ва фаол булиши, билимлар мустахкам узлаштирилиши, укувчи-
талабанинг шахсий хусусиятлари эътиборга олинан холда ташкил этилиши дарс 
олдига катор дидактик талабларни куяди. Жумладан: 
Хар бир дарс аник максадни кузлаган холда пухта режалаштирилмоги 
лозим. Бу жараѐнда укитувчи дарснинг таълими ва тарбиявий максадини 
белгилайди. Дарс боскичларини, яъни кандай бошлаш, кандай тамомлаш 
кургазмали материаллардан фойдаланиш кабиларни олдиндан хал килиб олади. 
Хар бир дарс аник гоявий, мафкуравий изланишга эга булиши лозим. 
Укитувчи эса улардан тарбиявий максадда фойдаланмоги лозим. 
Хар бир дарс мактабнинг, ижтимоий мухитнинг имкониятини хисобга 
олган холда амалиѐт билан богланмоги, курсатмали воситалар билан 
жихозланмоги лозим. 
Хар бир дарс характерига мос усул, услуб ва воситалардан самарали 
фойдаланилган холда ташкил этилиши лозим. 
Дарс учун ажратилган соат ва дакикаларни тежаш ва унумли фойдаланиш 
даркор. 
Дарс жараѐнида укитувчи ва укувчи узаро фаол муносабатда булиши 
лозим, укувчи талаба пассив тингловчига айланмалиги лозим. 
Машгулотлар бутун синф билан ва хар бир бир укувчи билан, уларнинг 
шахсий хусусиятлари эътиборга олинган холда олиб борилиши керак. 



Дарснинг мазмуни ва харктерига караб халкимизнинг бой маънавий 
меросидан, маънавий кадриятларидан самарали фойдаланиш. 
Утилаѐтган мавзунинг мазмунига боглик холда мустакил юртимиздаги 
узгаришлардан укувчи талабларни хабардор килиш. 
Дарсда Президентимиз И.Каримовнинг таълим сохасидаги фикрлари, 
юртимиз келажаги булган ѐшларимизга, фарзандларимизга карата айтган 
мурожаатларидан уз урнида фойдаланиш. 
Таълим назарияси ва амалиѐтида дарс турлари ва уларнинг тузилишига 
хам алохида муаммо сифатида каралади ва урганилади. 
Дарс билим, куникма ва малакалр билан укувчиларни куроллантиришда 
асосий роль уйнайди. Шу сабабли укув машгулотларига ажратилган вактнинг 
асосий кисми дарс утиш учун сарфланади. 
Таълим тизимида тажрибадан утган дарс турлари куйидагилардан иборат: 

Download 1,31 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   40




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish