|
Чуқурлик бўйича жойлашувига кўра тоннеллар майда (100 м гача); ўрта (100-500 м ) ва чуқур (500 м дан юқори) бўлади.
Узунлиги бўйича тоннеллар қисқа (1 км гача), ўрта (1-5 км) ва узун (5 км дан ортиқ) бўлади.
Тоннел тури ва конструкцияси мухандис-геологик, қурилиш, фойдаланиш, гидрогеологик ва бошқа шароитларни ҳисобга олган ҳолда қабул қилинади. Иншоот қуриладиган ернинг геологияси, унинг трассасини танлашга, қурилиш иш шароити ва муддатига, тоннел қопламалари турини танлашга, унинг мустахкамлигига, иқтисодий жихатдан арзон ёки қиммат бўлишига таъсир қилади. Тоннел трассаси тоғ жинсларининг юмшоқ қатламларидан ёки йирик тектоник бузилган зоналардан ўтмаслиги керак. Тоннел трассасида жойлашган тоғ жинсларининг тури, характери ва уларнинг холати, ер ости сувларининг интенсивлиги ва кимёвий таркиби, ер ости сувларининг харорати, зизила рўй бериш ходисаси ҳамда газ чиқиб, хавф туғдириш каби қатор масалаларни ҳал қилишга тўғри келади. Тоннел трассаси тўғри чизиқ бўйлаб, энг қисқа масофада ўтиши керак (2.39 - расм).
Геологик тузилиши ва ишлаш шароити ноқулай бўлган жойларда тоннел трассасини айлантириб ўтишга (қийшиқроқ ўтказишга) тўғри келади. Тоннелни қийшиқроқ ўткизишнинг мақсадга мувофиқлиги ҳам техник-иқтисодий хисоблар асосида асосланган бўлиши шарт.
7-МАЪРУЗА
Мавзу; Гидротехника иншоотларининг хавфсизлиги ва ишончлигини ошириш бўйича чора-тадбирлар. Хукумат карорлари ва конунлари
Режа
1. Хавфсизлик бўйича Ўзбекистон Республикасининг қонун асосларини
2. Техника хавфсизлиги бўйича амалдаги меъёрлар
3. Гидротехника иншоотларида хавфсизликнинг умумий масалалари
“Гидротехника иншоотларининг хавфсизлиги тўғрисида” ги Қонун
Ўзбекистон Республикасининг “Гидротехника иншоотларининг хавфсизлиги” тўғрисида” ги Қонуни 1999 йил 20 августда қабул қилинган бўлиб, у 15 моддани ўз ичига олади.
1-моддада ушбу Қонуннинг мақсади, гидротехника иншоотларини лойиҳалаштириш, қуриш, фойдаланишга топшириш, улардан фойлаланиш, уларни реконструкция қилиш, тиклаш, консервациялаш ва тугатишда хавфсизликни таъминлаш бўйича фаолиятни амалга оширишда юзага келадиган муносабатларни тартибга солишдан иборат эканлиги келтирилган.
2-модда гидротехника иншоотларининг хавфсизлиги тўғрсидаги қонун хужжатларига бағишланган бўлиб, унда Ўзбекистон Республикасида ва халқаро шартнома хавфсизлиги соҳасидаги муносабатларни ҳуқуқий жиҳатдан тартибга солиш баён этилган.
3-моддада қуйидаги асосий тушунчалар ёритилган:
Гидротехника иншоотлари – уларга тўғонлар, гидроэлектр станциялар бинолари, сув ташлаш, сув бўшатиш, сув ўтказиш ва сув чиқариш иншоотлари, туннеллар, каналлар, насос станциялари, сув омборлари қирғоқларини, дарёлар ва каналлар ўзанларининг қирғоқлари ва тубини тошқин ҳамда емирилишлардан муҳофаза қилиш учун мўлжалланган иншоотлар, саноат ва қишлоқ хўжалиги ташкилотларининг суюқ чиқиндилар сақланадиган жойларини ўраб турувчи иншоотлар (кўтармалар, дамбалар);
Фойлаланувчи ташкилот – тасарруфида (балансида) гидротехника иншооти бўлган корхона, муассаса ва ташкилот;
Фавқулодда вазият – муайян ҳудуддаги аварияга олиб келиши мумкин бўлган, шунингдек, гидротехника иншоотининг аварияси натижасида вужудга келган бўлиб, одамлар қурбон бўлишига, одамлар соғлиғига ёки табиий атроф-муҳитга зарар етказилишига, жиддий моддий талофатларга ва одамларнинг ҳаёт фаолияти шароитлари бузилишига олиб келиши мумкин бўлган ёки олиб келган вазият;
Гидротехника иншоотларининг хавфсизлиги – гидротехника иншоотларининг одамлар ҳаёти, соғлиғи ва қонуний манфаатларини, табиий атроф-муҳитга ва хўжалик объектларини муҳофаза қилишни таъминлаш имконини берувчи ҳолати;
Гидротехника иншоотининг хавфсизлиги декларацияси - гидротехника иншоотининг хавфсизлиги асослаб бериладиган ҳужжат;
Гидротехника иншоотининг хавфсизлиги мезонлари - гидротехника иншооти ҳолатининг ва ундан фойдаланиш шартларининг гидротехника иншооти аварияси хавфининг йўл қўйиладиган даражасига мувофиқ миқдор ва сифат кўрсаткичларининг чекланган қийматлари;
Гидротехника иншооти аварияси хавфининг йўл қўйиладиган даражаси - гидротехника иншооти аварияси хавфининг меъёрий (норматив) ҳужжатлар билан белгиланган қиймати.
4-моддада Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг гидротехника иншоотларининг хавфизлиги соҳасидаги ваколатлари,
5-моддада Маҳаллий давлат ҳокимияти фанларининг гидротехника иншоотларининг хавфсизлиги соҳасидаги ваколатлари,
6-моддада эса гидротехника иншоотларининг хавфсизлиги устидан давлат назорати ҳақида келтирилган.
Қонуннинг 7-моддаси гидротехника иншоотларининг кадастри, 8-моддаси гидротехника иншоотларининг хавфсизлигини таъминлашга қўйиладиган асосий талаблар,
9-моддаси эса гидротехника иншоотларининг хавфсизлигини таъминлаш юзасидан фойдаланувчи ташкилотнинг мажбуриятларига бағишланган.
10-моддада гидротехника иншоотининг хавфсизлиги декларацияси, 12-моддада гидротехника иншоотларини лойиҳалаштириш, қуриш ва улардан фойдаланиш бўйича фаолиятни лицензиялаш, 13-моддада гидротехника иншоотларини текшириш, 14-моддада гидротехника иншоотларининг хавфсизлигини таъминлашга қаратилган авария моддий-техника заҳираларини яратиш ва улардан фойдаланиш, 15-моддада гидротехника иншоотларининг хавфсизлиги тўғрисидаги қонун ҳужжатларини бузганлик учун жавобгарлик тўғрисида сўз боради.
Do'stlaringiz bilan baham: |
