Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ж. М.Қурбонов, З. Э. Мамарасулов

Асаб заҳарларига
бензин, керосин, ѐғ спиртлари, карбон водоролар, 
метанол, анилин, водород сульфиди, диоксан, аммиак, никотин, кофеин, 
тетраэтил қўрғошин, фосфорли органиқ бирикмалар ва бошқалар мисол бўлади. 
Улар асосан марказий асаб системасини шикастлайди. 

---

65 
2.
Жигар заҳарларига
таркибига хлор, бром, фтор, йод бўлган 
бирикмалар мисол бўлади. Улар жигар тўқимаси фаолиятининг бузилишига, 
жигарнинг қаттиқ яллиғланишига олиб келади. 
3.
Қон заҳарларига
карбон ангидриди, амино – нитробрикмаларнинг 
ароматик қатори ва ҳосилалари, фенал гидразин, мишьяк, бензол, толуол, 
ксилол ва бошқалар мисол бўлади. Улар қон таркибининг бузилишига, 
карбоксил ва метгемоглабин (СоНb, МtHb) ҳосил бўлишига, тўқимада 
кислороднинг камайиб кетишига, ҳатто ўлимга ҳам олиб келади. 
4.
Фермент заҳарларига
кирувчи симоб, мишьяк, циан бирикмалари, 
фосфорли ва органиқ бирикмалар (тиофос, метафос) танани биологик 
катализаторлари ҳисобланадиган ферментларнинг (Sн) гуруҳлари билан 
боғланиб, улар фаолиятининг бузилишига, заҳарланишига олиб келади. 
5.
Қитиқловчи, куйдирувчи заҳарлар
юқори ва қуйи нафас олиш 
йўлларини шикастлайди, касаланишга олиб келади. Бундай заҳарларга хлор, 
аммиак, азот оксиди, фенал, кислоталар, ишқорлар мисол бўлади. 
6.
Аллерген 
заҳарлари
никель, 
бериллий 
бирикмалари, 
нитрохлорбензол, пиридин бирикмалари, урсол ва бошқалар тананинг реакцион 
қобилиятини ўзгартиради, терининг яллиғланишига, нафас олиш йўлларининг 
торайишига ва бошқа кассаликларга олиб келади. 
7.
Концероген заҳарлар
ҳисобланган тошкўмир смоласи, амино ва 
изобирикмалар, хлорбензидин, кўмир, қоракуя ва бошқалар танада шиш, рак 
касаллигини келтириб чиқаради. 
8.