Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ж. М.Қурбонов, З. Э. Мамарасулов

4. Психофизиологик сабаблар
.
Ишчи психологик режимининг
бузилиши, чарчаши, касаллик ҳолатлари, танадаги физик камчиликлар, оилавий 
нотинчлик, иш жамоасидаги келишмовчилик, аввалги касаллик асортининг 
таъсири ва бошқалар психологик сабабларга мисол бўлади. 
Бахтсиз ҳодисалардан келадиган моддий зарар. 
Саноат корхоналарида 
ишлаб чиқариш жараѐнларидаги жароҳатланиш саноат корхонасига моддий 
зарар ҳам келтиради. 
Бу моддий зарарни қуйидагича ҳисоблаш мумкин
:
3
3
3
Ê
Ï
Q


 
Бунда: 
3
Q
- етказилган умумий зарар; 
3
Ï
– тўғридан-тўғри етказилган зарар (касаллик варақаси бўйича
тўланган маблағ); 
3
Ê
– бевосита келтирилган зарар, у қуйидагича аниқланади: 
ð
í
Ä
Ä
P
K


3
Бунда: 
í
Ä
– бахтсиз ҳодиса сабабли йўқотилган иш куни; 
ð
Ä
– йил давомидаги ишчи куни; 
Ð
– бахтсиз ҳодисага учраганлар сони. 
Юқорида айтиб ўтилганидек, агар бу формула билан ҳисобланган зарарни 
қўшсак, корхона бўйича юз берган ўлим билан тугаган ва енгил бахтсиз 

---

58 
ҳодисалар ҳисобга кирмай қолган бўлар эди. Шунинг учун бу формулага 
қуйидагича аниқлик киритамиз: 





Ò
Í
Ä
é
í
5
,
1
Бунда: 
q – 3 кундан ортиқ бахтсиз ҳодисага учраганлар йиғиндиси
олинади; 
Í
- енгил жароҳатланган сони; 
Ò
- ўлим билан тугаган бахтсиз ҳодисалар йиғиндиси.
ð
Ä
h
S
Ò
)
(


Бунда: 
S
– ишчининг пенсияга чиқиш ѐши; 
h
- бахтсиз ҳодиса юз берган вақтидаги ѐши; 
Бу келтирилган формулалар асосида корхонага бахтсиз ҳодисалар 
туфайли етказилган зарарни ҳисоблаб чиқиш мумкин.