Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қарши муҳандислик иқтисодиёт

12.2-расм. Қудуқ туби конструкцияси. 
а - қудуқ туби очиқ; б – қудуқ туби мустаҳкамлаш қувурли; в – ёриқ 
фильтрли; г – қудуқ тубига манжетли қўйиш орқали фильтр ўрнатилган бўлиб 
олдиндан тешилган конструкция. 
1-мустаҳкамлаш қувурлари; 2-цемент тоши; 3-газлилик қатлами; 4- 
маҳсулдор қатлам; 5-тешилган тешиклар; 6-зичлама; 7-думли фильтрни ёриқли 
тешиклари; 8-қўйиш тешиги; 9-манжет; 10-тескари клапанни ўрнатиш жойи; 11 
- фильтр тешиклари.
4. Баъзида қудуқка олдиндан тешилган манжет қўйма фильтрлар 
туширилади. Бунда қудуқ лойиҳавий белгигача бурғиланади, олдиндан 
тешилган қувур манжет билан ишлатиш тизмасига туширилади. Ундан махсус 
тешик орқали манжетни юқори қисми цемент аралашмаси билан тўлдирилади. 
Қувурни тешилган қисми (фильтрни) цементлашдан олдин қум ёки чуянли 
тескари клапан билан бекитилади. Цемент аралашмаси қотиб бўлгандан кейин 
чуян клапан бурғиланиб олинади ёки қум бўлса ювиб тозаланади. Қудуқ туби 
юқори гидродинамик тугалланганлик коэффициенти билан таъминланиши 
керак. Қудуқ туби конструкцияси ўтказувчанликни таъминлаш учун оралиққа 
гидроёриш, кислотали ишлов тешикларни очиш учун имконият бериши керак 
бўлади (12.2-расм, г). 
 

---

Қудуқни ўзлаштириш ва фойдаланишга тушириш. 
Қудуқ ўзлаштириш деганда – маҳсулдор қатламдан қудуқ тубига кунлик 
дебит суюқлик оқимни чақириш комплекс тадбирларини ўтказишга 
тушунилади.
Маҳсулдор қатламдан қудуқ тубига нефтъ ва газ оқимини келиши 
қўйидаги шарт асосида амалга ошади.
Р
кат
 > Р
куд.туби 
+Р
кушимча
 
бу ерда: Р
кат
– қатлам босими, МПа; Р
куд.туби
– қудуқ туби босими, МПа;
Р
кушимча
– қўшимча босим. 
Қўшимча босим тешилган тешиклардаги ва фильтрация каналларидаги 
тўлиқ қатлам ғовакликларни ёпиш учун сарфланадиган гидравлик қаршилик.
Агарда қудуқ ρ – зичликка эга бўлган суюқлик билан тўлдирилган, 
суюқлик устунини баландлиги Н-га тенг.