Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қарши муҳандислик иқтисодиёт

Назорат саволлари: 
1.
Бир поғонали цементлаш усулини қисқача таърифланг. 
2.
Икки поғонали цементлаш усулини қисқача таърифланг. 
3.
Манжетли цементлаш усулини қисқача таърифланг. 
4.
Тескари цементлаш усулини қисқача таърифланг. 
5.
Цементлашда ишлатиладиган ускуналарнинг вазифалари.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

11-Маъруза. Қудуқларни ўзлаштиришга тайёрлаш ва маҳсулдор
қатламни иккиламчи очиш. 
Режа: 
11.1. Қудуқларни ўзлаштиришга тайёрлаш. 
11.2. Маҳсулдор қатламни перфорация билан иккиламчи очиш. 
11.2. Отувчи перфараторларнинг гуруҳлари ва уларнинг камчилликлари. 
11.4. Қудуқни қум суюқлик аралашмаси билан тешиш. 
11.1. Қудуқларни ўзлаштиришга тайёрлаш. 
Бурғилаш ишлари ниҳоясига етказилгач, қатламдан суюқлик оқимини 
олиш ва ўзлаштириш учун қудуқларда тайерлов ишлари олиб борилади. Бунинг 
учун эксплуатацион тизманинг юқориги қисмига фаввора арматураси 
ўрнатилади. Қудуқ юзаси атрофи яқинида фаввора арматурасига туташтириш 
учун суюқликлар йиғиш ва сақлаш идишлари, сепараторлар, маштола 
қурилмалари, ўлчов идишлари, суюқлик дебитини ва газсимон фазаларни, 
босим ва ҳароратни ўлчаш учун асбоблар қудуқдан чиқадиган суюқликдан 
намуна олувчи асбоблар жойлаштирилади. Қудуқни ювиш ва суюқлик оқимини 
олиш мақсадида, вақтинчалик қудуқ билан боғланиш учун компрессорлар 
ҳамда насос агрегатлари жойлаштирилади.
Фаввора арматурасини икки қисмга бўлиш мумкин: Қувур учи ва 
фаввора арчаси. Қувур учи НКК (НКТ) ни осилган ҳолда ушлаб туриш учун 
ҳизмат қилади. Фаввора арчаси қудуқдан олинадиган суюқликни ер юзасига 
жойлашган идишлар тармоғига туташтириш ва қудуқ юзасини герметик сақлаш 
учун ҳизмат қилади. Қувур учи билан фаввора арчаси орасида маркази юқори 
босимли зулфин жойлашган. Қувур учи фаввора арчаси ёнлама тармоқларга эга 
бўлиб, уларни ҳар бири иккитадан юқори босимли зулфинлар, магнометрлар 
билан жиҳозланган бўлса арчанинг ёнлама тармоқлари эса – термометрлар ва
штуцерлар билан жиҳозланган. Қувур учининг ёнлама тармоқларига зарурият 
туғилган жараёнларда (масалан, қудуқдан суюқлик оқимини олиш, қудуқни 
беркитиш (глушения) учун) компрессорлар ва насос агрегатлари уланади.
Фаввора арматурасининг ишчи босими қудуқ юзасида содир бўладиган энг 
юқори босимдан кичик бўлмаслиги керак. Қудуқка фаввора арматурасини 
ўрнатишдан олдин паспортга кўрсатилган босим билан синаб кўрилади. Қудуқ 
юзасига фаввора арматураси ўрнатиб бўлингандан кейин, синаш орқали қувур 
учи ва фаввора арчаси герметиклиги текширилади. Қудуқдан чиқадиган чиқиш 
қувурлари томонидан ҳамда қудуқдан 10 метр узоқликда арматуранинг 
марказий зулфинии бошқариш штурвали жойлашади ва айвонли тўсиқ билан 
атрофи уралади.
Қудуқда синаш ишлари бошланишидан олдин, барча ишларни лойдан 
тозалаш ювиш, қатламни иккиламчи очиш ва ундан суюқлик оқимини олиш 
учун зарур бўладиган ҳамда нефтъ газ ҳосил бўлишини олдини олиш ёки босиш 
учун зарур зичликка эга бўлган суюқлик билан тўлдирилади (зарурият 
туғилиши мумкин ҳолларда). Бу суюқликни ҳажми эксплуатацион тизманинг 
тўлиқ ҳажмидан камида икки ҳисса ортиқ бўлиши керак.