Ўзбекистон Республикаси Давлат Хавфсизлик Хизмати Институти

КИРИШ


Макроиқтисодиёт – бу мамлакат миқёсида моддий ишлаб чиқариш ва номоддий соҳаларини бир бутун қилиб бирлаштирган миллий хўжалиги даражасидаги иқтисодиётдир. Макроиқтисодиёт ўз ичига халқ хўжалигининг моддий ва номоддий ишлаб чиқариш ҳамда хизмат кўрсатиш соҳаларини олади. Макроиқтисодиёт муаммолари ҳозирги замон иқтисодиётида муҳим ўрин тутади, улар доимий равишда мутахассислар муҳокамасининг предмети бўлиб, уларнинг таҳлили, кўпинча, аниқ вазиятларни кўриб чиқишда содир бўлади.
Макроиқтисодиёт муаммолари бўйича масалаларни ёритишга ўтишдан олдин макроиқтисодиётнинг ўзига хос хусусиятларини белгилаш лозим. Назарий материални ўрганиш Макроиқтисодиёт давлат ва хусусий сектор, Давлат молияси ва пул-кредит соҳаси, ёқилғи-енергетика комплекси, қишлоқ хўжалиги ва саноат комплекси, ҳарбий-мудофаа комплекси каби асосий тармоқларини ўрганади, енг муҳим умумий иқтисодий кўрсаткичлар ўртасидаги муносабатларни очиб беради.


Макроиқтисодий назарияни ўрганишнинг енг муҳим вазифалари:


биринчидан, асосий макроиқтисодий кўрсаткичлар ва муаммолар билан танишиш;
иккинчидан, макроиқтисодий муаммолар ўртасидаги ва макроиқтисодий кўрсаткичлар ўртасидаги енг муҳим алоқалар ва боғлиқликларни аниқлаш ва тушунтириш, бошқача айтганда, макроиқтисодий моделлар билан танишиш;
учинчидан, макроиқтисодий назария асосида макроиқтисодий сиёсатнинг асосий йўналишларини шакллантириш, макроиқтисодий сиёсатни амалга ошириш механизми, яъни усул ва воситаларини аниқлаш.
Макроиқтисодий кўрсаткичлар

• 
  Ялпи Миллий Маҳсулот (ЯММ)
  
• 
  Ялпи Ички Маҳсулот (ЯИМ)
  
• 
  Соф Миллий Маҳсулот (СММ)
  
• 
  Миллий Даромад (МД)
  
• 
  Аҳоли Даромадлари
  
• 
  Ишчи кучи бандлиги
  
• 
  Ишсизлик
  
• 
  Инфляция
  
• 
  Бюджет бажарилиши
  

Асосий макроиқтисодий муаммоларни

• 
  миллий ишлаб чиқариш ва иқтисодий ўсиш;
  
• 
  инвестицияларнинг тўпланиши ва кўлами;
  
• 
  бандлик ва ишсизлик;
  
• 
  ишлаб чиқариш қувватини ундерутилизация қилиш;
  
• 
  давлат бюджети тақчиллиги;
  
• 
  миллий валютанинг барқарорлиги;
  
• 
  ташқи савдо дефицити;
  
• 
  тўловлар камомади
  
• 
  макроиқтисодий беқарорлик(иқтисодий сикл муаммоси).
  

Умуман иқтисодиётнинг ҳолати, унинг макроиқтисодий муаммолари ва истиқболлари турли кўрсаткичлар бўйича баҳоланиши мумкин, уларнинг аксарияти давлат статистика органлари томонидан еълон қилинади. Масалан, инфляция даражаси истеъмол нархлари индекси ва ишлаб чиқарувчи нархлар индекси, ташқи савдо ҳолати-экспорт кўлами ва товар ва хизматлар импорт кўлами каби кўрсаткичлар билан кўрсатилади.