Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти шорахметов шоакбар шорустамович

35-м о д д а. Одил судловни амалга оширишга
кўмаклашувчи шахслар


Гувоҳлар, экспертлар, мутахассислар, таржимонлар, ёзма ва ашёвий далилларни сақловчилар, холислар ва ижро ишларини юритишда мол-мулкни сақловчилар одил судловни амалга оширишга кўмаклашувчи шахслар ҳисобланади.

Ушбу шарҳланаётган ҳуқуқий меъёр юқорида баён қилинган ишда иштирок этувчи шахслардан, жумладан, даъвогар, жавобгар, учинчи шахслардан фарқланиб, улар ўзларининг қонуний ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилиш учун процессда иштирок этмасдан, балки манфаатдор шахсларнинг талабларига кўра ёинки суд ва процесснинг бошқа иштирокчилари томонидан жалб этилади.

Одил судловни амалга оширишга кўмаклашувчи шахслар (қои­данинг номидан ҳам маълум бўлишича) судда даъвогар ёки жавоб­гарнинг манфаатларини тўғри ҳал этиш мақсадида иштирок этадилар.
Фуқаролик ишларини тўғри ҳал этишда судга қонун талаблари асосида ёрдам кўрсатадиган шахсларнинг процессуал ҳуқуқлари судда вакиллик қилувчи шахслар, прокурор, бошқа шахсларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилишда иштирок этувчи давлат бошқаруви идораларидан процессуал ҳуқуқлари ва ишда иштирок этишдаги ваколатларидан, шунингдек процессуал ҳолатларидан фарқланиши­га аҳамият бериш лозим.
Одил судловни амалга оширишга кўмаклашувчи шахсларнинг ишда иштирок этувчи бошқа шахслардан фарқи шундаки, гувоҳ, эксперт, таржимон, мутахассис ёлғон гувоҳликлари, ёлғон хулоса берганликлари ёинки ёлғон таржима қилганликлари учун Ўзбекис­тон Республикаси Жиноят кодексининг 238-240-моддалари билан жавобгарлик ҳақида огоҳлантириладилар (ФПКнинг 168-169, 172, 183-моддалари).
Шарҳланаётган бу ҳуқуқий меъёр амалдаги ФПКга киритилган янги қоида бўлиб, бу ўз навбатида процессда иштирок этувчи шахсларнинг процессда тутган ўрни муҳимлигидан далолат беради.


36-м о д д а. Одил судловни амалга оширишга
кўмаклашувчи шахсларнинг ҳуқуқ ва
мажбуриятлари


Одил судловни амалга оширишга кўмаклашувчи шахслар ўз тушунтиришларини оғзаки ёки ёзма равишда баён қилишга, ёзувлардан фойдаланишга, шунингдек ушбу Кодексда ўзларига берилган бошқа процессуал ҳуқуқлардан фойдаланишга ҳақлидирлар.