Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти шорахметов шоакбар шорустамович

238⁴-м о д д а. Давлат божи


Суд буйруғини чиқариш тўғрисида ариза берганлик учун қонун ҳужжатларида даъво иши юритиш учун белгиланган тартибда ва миқдорда давлат божи ундирилади.
Ундирувчи томонидан тўланган давлат божи аризани қабул қилиш рад этилган тақдирда қайтариб берилади.
Ундирувчи томонидан тўланган давлат божи суд буйруғи бекор қилинган тақдирда қайтариб берилмайди. Ундирувчи томонидан тўланган давлат божи, ундирувчи қарздорга даъво иши юритиш тартибида даъво тақдим этган тақдирда, тўланиши лозим бўлган бож ҳисобига ўтказилади.

Шарҳланаётган моддада суд буйруғини чиқариш тўғрисида ариза берганлик учун ундириладиган давлат божи масалалари ўз ифодасини топган.

1. Суд буйруғини чиқариш тўғрисида ариза берганлик учун Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1994 йил 3 ноябрдаги 533-сонли “Давлат божи ставкалари ҳақида”ги қарори асосида тасдиқланган иловага кўра, даъво ишларини юритиш учун белгиланган тартибда ва миқдорда давлат божи ундирилади. Хусу­сан, агар пул маблағларини ундириш тўғрисидаги талабларнинг баҳоси энг кам иш ҳақининг 20 бараваригача бўлган аризалардан талаблар баҳосининг 5 фоизи миқдорида, талабларнинг баҳоси энг кам иш ҳақининг 20 дан 40 бараваригача бўлганда, талаблар баҳо­сининг 10 фоизи миқдорида, талабларнинг баҳоси энг кам иш ҳақининг 40 дан 80 бараваригача бўлганда, талаблар баҳосининг 15 фоизи миқдорида, талабларнинг баҳоси энг кам иш ҳақининг 80 бараваридан кўп бўлганда эса талаблар баҳосининг 20 фоизи миқдорида давлат божи ундирилади. ¹
2. Аризани қабул қилиш рад этилган тақдирда ундирувчи томо­нидан тўланган давлат божи қайтариб берилади. Суд томонидан қарздорнинг талаби юзасидан суд буйруғи чиқарилган тақдирда унда давлат божи қарздордан ундирилиши лозимлиги ва ундири­ладиган бож суммаси кўрсатилади. Суд буйруғи бекор қилинган тақдирда тўланган давлат божи қайтариб берилмайди, балки у ундирувчи қарздорга нисбатан даъво иши юритиш тартибида ариза билан судга мурожаат этган тақдирда тўланиши лозим бўлган бож ҳисобига ўтказилади. Шу ўринда Ўзбекистон Республикаси ХПКнинг 106-моддасига кўра, суд буйруғини бериш тўғрисидаги ариза учун судга даъво билан умумий тартибда мурожаат қилганда низолашилаётган сумма асосида ҳисоблаб чиқил-ган ставканинг эллик фоизи миқдорида давлат божи тўланиши белгиланган. Шу­нингдек, МДҲга аъзо айрим давлатларнинг ФПКда ҳам юқорида­гига ўхшаш нормалар мустаҳкамлаб қўйилган. Масалан, Озарбой­жон Республикаси ФПКнинг 277-моддаси ҳамда Россия Федера­цияси ФПКнинг 123-моддаси²га кўра, суд буйруғини бериш тўғри­сидаги ариза учун судга даъво билан умумий тартибда мурожаат қилганда низолашилаётган сумма асосида ҳисоблаб чиқилган став­канинг эллик фоизи миқдорида давлат божи тўланиши белги­ланган.
3. Аризани қабул қилиш рад этилган тақдирда ундирувчи томо­нидан тўланган давлат божи қайтариб берилади. Суд буйруғи бекор қилинган тақдирда тўланган давлат божи қайтариб берилмайди, балки у ундирувчи қарздорга нисбатан даъво иши юритиш тартибида ариза билан судга мурожаат этган тақдирда тўланиши лозим бўлган бож ҳисобига ўтказилади.
Шу ўринда Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2006 йил 3 февралдаги “Буйруқ тартибида иш юритишни тартибга солувчи қонун нормаларини қўллашнинг айрим масалалари тўғри­сида”ги қарорининг 22-бандида тушунтириш берилишича, судлар, суд буйруғи тартибидаги ишлар бўйича давлат божи миқдорини белгилашда Ўзбекистон Республикаси ФПКнинг 105-моддаси ва Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2009 йил 24 ноябрдаги “Фуқаролик ишлари бўйича суд харажатларини унди­риш амалиёти тўғрисида”ги қарорида баён этилган тушунти­ришларга асосланишлари лозим.