Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия институти спорт гимнастика машғулотининг

3.3.3. Кўпкураш турларини навбатлаш
Кўпкураш турларини навбатлашнинг ан`анавий («Олимпиадага хос») тартиби (турлар цикли) мусобақа қоидалари билан расмийлаштирилган. Гимнастикачилар мусобақада қандай иурдан қатнаша бошласаларда, уларнинг навбатлашуви аввалдан қайд этилади, бу эса ушбу муҳим омилни э`тиборга олган ҳолда тайёргарликни ў тказиш учун шароит яратади. Кўпкураш турларининг ма`лум тартибда навбатлашуви бу машқларнинг умумий та`сир хусусияти билан боғлиқ (6-жадвал). Демак, кейинги кўпкураш тури машқларига руҳан тез ҳозирлик кў риш фақат янги ҳаракат мувозанати билангина эмас, гимнастикачининг таянч билан Ўз аро та`сирлашуви турининг Ўз гариши билан ҳам боғлиқдир.
6-жадвал
Кўпкураш турларининг навбатланиши

Жинси	Т/б	Кўпкураш тури	Та`сир хусусияти	Асосий юкламанинг иловаси
Эркаклар	1 2 3 4 5 6	Эркин машқлар От Халқалар Сакраш Қў шчў п Яккачў п	Таянч Таянч Осилиш Таянч Таянч-осилиш Осилиш	Оёқлар-қў ллар Қў ллар Қў ллар Қў ллар-ёқлар Қў ллар Қў ллар
Аёллар	1 2 3 4	Сакраш Қў шчў п Хода Эркин машқлар	Таянч Осилиш Таянч Таянч	Қў ллар-оёқлар Қў ллар Оёклар-қў ллар Оёқлар-қў ллар

Кў риниб турибдики, эркаклар ва аёллар кўпкурашида шундай турлар борки, уларда машқлар кўпроқ таянган ёки осилиб турган ҳолда ёхуд ҳар икала режимда бажарилади. Бир хил турларда юкламанинг ў нги қисми қў лларга, бошқаларида – оёқларга ёки ҳам қў л, ҳам оёқларга тушади. Таянч қолатида Ўз аро алоқанинг хусусияти, сиқилиш (итарилиш, ерга «қў ниш»да) ёки чЎз илиш (осилиб туришда вертикал вазиятлар) ў нгида кечадиган «зарбдор»

Юкламанинг Ўзига ҳос жиҳатлари ҳар бир кўпкураш турининг хусусиятларини белгилайди. Мусобақаларга тайёргарлик даврида машғулотни тур цикллари бўйича режалаштириш, бунда алоҳида дарсларнинг ҳар хил кўпкураш турлари ў нгидан бошлашни кЎз да тутиш керак. Машғулотни ҳар қандай тур бўйича тў лақонли олиб боришга тайёрлик кўпкурашчи гимнастикачининг муҳим сифати ҳисобланади. Мусобақаларга бевосита тайёргарлик даврида – уларнинг жадвали аввалдан ма`лум бў лса, дарсларнинг муайян қисмини шу жадвалга мувофиқ ў тказиш керак.
Машғулотнинг тайёргарлик даврида турлар бўйича цикллар ў қув вазифаларини ҳисобга олган ҳолда қайта тузилади. Ма`лумки, ҳаракат кў никмаларини йзага келтириш учун энг қулай шароит дарснинг асосий қисми бошида – кўпкурашнинг дастлабки турларида – онги куч асосида ҳосил қилинади. Шнинг учун мураккаб элементларни ў рганишда улар Ўзлаштир иладиган кўпкураш турларини бир неча дарс мобайнида асосий қисмнинг бошида режалаштириш ваш у тариқа ў рганиш учун қулай шароит яратиш зарур.