Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия институти спорт гимнастика машғулотининг

3.3. Машқ дарсларини чегаралаш усуллари
Ушбу бў лимда ў қув-машқ жараёнини бошқариш билан тў ғридан-тўғри боғлиқ бў лган, ўргатиш самарадорлигига та`сир кў рсатадиган, юкламалар катталигини белгилайдиган энг та`сирчан усул ва ёшллараг тавсиф берилади.


3.3.1. Бир кунда икки марталик дарсларни режалаштириш
Замонавий гимнастика амалиётида, айниқса, марказлаштирилган тайёргарлик даврида кунига икки марталик дарслар одатий ҳолга айланиб бормоқда. 11-13 ёшли гимнастикачи қизлар билан ў тказилган тадқиқотлар шуни кў рсатадики, бундай тартибдаги дарслар уларнинг спорт ишчанлиги қобилиятини худи шу ёшдаги, лекин кунига бир марта дарсга келувчи гимнастикачи қизларникига нисбатан анча оширади (мусобақа давридаги бир машғулот кунида гимнастикачи қизлар ў рта ҳисобда 136 уринишда 620 элементни, жумладан, 21.5 комбинацияни, дақиқасига 3,2 элемент шиддат билан бажарганлар). Кунига бир марта дарсга келадиган, тайёргарлик даражаси худи шундай гимнастикачи қизлар 68 уринишда 320 элементни, 13 комбинацияни, дақиқасига 2,8 элемент шиддат билан бажарадилар. Кунига икки марталик шиддатли дарслар юрак-қон томир ва нафас олиш тизимларининг фаолиятларига салбий та`сир кў рсатмайдилар (В.С.Чебураев, 1997).
Икки марталик дарслар катта ёшли гимнастикачиларни тайёрлашда кенг қў лланилади. Бунда тренер бир марталик дармлардагига қараганда кенгроқ имкониятларга эга – у ҳар бир дарс учун ҳам, микроцикл учун ҳам вазифаларни танлаш қў йиши мумкин. Иккинчи дарс мазмунан биринчисини такрорламаслиги керак. Одатда, дарслардан бири, агар машғулотнинг айни вақтдаги даври ва босқичи вазифалари назарда тутиладиган бў лса, асосий, иккинчиси эса қўшимча ҳисобланади. Гимнастикачиларнинг Ўзига хос хусусиятлари ёки ў тказиладиган мусобақалар жадвалига боғлиқ ҳолда асосий дарсни куннинг биринчи ёки иккинчи ярмида ў тказиш мумкин. Машғулотнинг давридан келиб чиқиб турли ёналиш даги дарслар энг типик уйғунлаштириш вариантлари 5-жадвалда кў рсатилган. Кунига икки марталик дарслар машғулотнинг мусобақа даврига ҳам хос бўлган вазифаларни мувозий (параллел) равишда ҳал этиш имконини беради (5-жадвал, Б шема, 3-вариант). Агар биринчи дарсда комбинациялар тўла бажарилса, иккинчи дарсда гимнастикачилар эркин дастурни модернизациялаш мақсадида янги элементларни ў рганадилар.
Камроқ тайёрланган ёки ёш гимнастикачилар билан ў тказиладиган икки марталик дарслар кунлик Юклама йиғиндиси икки бў лакка тақсимлаш имконини беради (5-жадвал, В шема, 1-вариант), бу ҳар бир дарс олдидаги вазифаларни ҳал этишни осонлаштиради.