Ўзбек дипломатияси тарихидан



Download 11,99 Mb.
Pdf ko'rish
bet36/184
Sana19.12.2022
Hajmi11,99 Mb.
#890942
TuriДиплом
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   184
Bog'liq
O`zbek diplomatiyasi tarixidan

Умняков И. И. Международные отношения., (илова қисми). с. 186.
2. Шомий. Зафарнома, 284-бет.
80


б ў л и ш и м у м к и н эм а с д и . 1963 й и л д а Т е ҳ р о н д а эъ л о н қ и л и н га н
Э р о н та р и х и га о и д ҳуж ж атлар ва хатлар м аж м у аси д а к е л т и ­
р и л г а н м а ъ л у м о т л а р га қ а р а г а н д а , А м и р Т е м у р О за р б а й ж о н
то м о н ю з б у р ган д а у н и н г Ў рта Ш а р қ н о ҳ и я с и д а ги э н г аш ад - 
д и й д у ш м а н л а р и д а н б и р и Қ ора Ю суф зу д л и к б и л а н Б оязи д
Й и л д и р и м г а э л ч и й ў л л а й д и . У ўз э л ч и с и о р қ а л и ю б о р ган
м а к т у б и д а ш у н д а й ж у м л а л а р н и ў қ и й м и з : “ Т е м у р Т у р о н д ан
Э р о н г а ў ти б , Х улагу с и н г а р и , э л х о н л и к д а ъ в о қ и л и б , Ф о р с 
чегараси гача бўлган ҳудудда а^ли ислом гуруҳини й>^қ қилди... 
К а м и н а н г и з у б и л а н ю зм а -ю з т ў қ н а ш и ш ва ж а н г қ и л и ш д а
м у су л м о н л ар учун ж о н у т а н и н и ф и д о қ и л а д и . У м ид б о р к и , 
ҳ а зр а т и н ги з ҳам б у н д ан в о қ и ф б ўл и б, ч ега р а д аги а м и р л а р га
ф а р м о н б ер сал ар , то к и улар вақти д а та й ё р бўлиб ту р си н л ар , 
агар эҳти ёж ту ғи л са, ф у р сатн и қўлдан б е р м а с и н л а р , чунки у 
н о б а к о р н и д а ф қ и л и ш к о ф и р л ар га қ а р ш и ғазо во т қи л и ш д ан
кўра м и н г б о р аф за л р о к д и р . Қ ол ган гап л ар н и ҳурм атли ам и р 
М урод дан э ш и т а с и з ва т е зл и к б и л а н ч о р а к ў р а с и з ” . Б о язи д
Й и л д и р и м эс а ўз ж авоб хатида Қ ора Ю су ф н и бу м асалада тўла 
қ ў л л аб -қ у в ватл аш и н и б и л д и р и б , агар А м и р Т ем у р “ с и зл ар н и н г 
ви л о ятл ар и н ги зга я қ и н л а ш и б кел са ғоли б ва м у заф ф ар аскарлар 
п а й д а р -п а й етиб б о р а д и л а р " ва “ ўш а ж аҳо н сў з о т а ш н и ” ой н а 
ю зи д ан ч ан гн и си д и р ган д е к суп ури б та ш л а й д и л а р , д еб К рра 
Ю суф н и хотирж ам қи л ад и , а й н и вақтда ун га Ш и р в о н , Гилон, 
К урд и стон ва Л у р и сто н ҳ оки м л ари б и л ан и т т и ф о қ тузи б , бирга 
ҳ аракат б о ш л аш н и м аслаҳат б е р а д и 1.
Т а б и и й к и , А м и р Т ем ур ўз р а қ и б л а р и н и н г ш у каб и \а т т и - 
ҳ а р а к а т л а р и д а н ҳар в ақ т в о қ и ф б ў л и б ту р га н ва ўз вақти д а 
уларга қ а р ш и м аълум ч о р а -та д б и р л а р н и а м а л га о ш и р и б борган.
А м и р Т ем у р д и п л о м а т и я с и г а хос х у су си ятл ар д ан я н а бири 
ш у к и , у р а қ и б л а р и га ёзган хатл ар и д а о д атд а ш а р қ о н а од об - 
а х л о қ ва а с р л а р м о б а й н и д а қ а р о р то п га н уд ум л ард ан ч е к и н м а - 
ган. Бу ҳақда ю қ о р и д а С о ҳ и б қ и р о н ва С у л то н Б о язи д ўртал ари - 
д а ги ё зи ш м а л а р д а н м и со л л а р к е л ти р и б ўтган эд и к.
Б и з г а ч а е т и б к е л г а н к ў п г и н а ҳ у ж ж а т л а р н и н г гу в о ҳ л и к
б е р и ш и ч а , о л д и н ги ўтган п од ш оҳл ар удум ига м у в о ф и қ А м ир 
Т ем у р ҳам унга б ўй су н ган ва ўз ю ртида ҳ укм дор қи л и б қолди- 
р и л ган п о д ш о х л а р н и н г вал и аҳд лари н и (одатда у л ар н и н г бош
/. 
Шомий. Зафарномо, 133-бет.


ўғилларини) ўз ихтиёрига ю борилиш ини талаб қилган. Улар унинг 
аъёнлари қаторида ҳаёт кечирганлар, шаҳзодаларга кўрсатилиш и 
лозим бўлган ҳурмат-эъзозга л о й и қ топилиб, барча ю риш ларда 
С оҳибқирон атроф ида маълум вазиф а бажариб келганлар. Бундан 
кузатилган мақсад аён эди. Бу ҳам ўзига хос д иплом атик услуб 
бўлиб, у асосан каф олат сиф атида кўлланилар эди. Ч унки, б и ри н - 
чидан, ўз ф ар зан д и ю к сак ҳукм дор ихтиёрига ю борилган \ а р
қандай ҳоким итоатсизликтадбирларини амалга ош ириш дан олдин 
валиаҳд такд ирини ўйлаш га мажбур бўлган бўлса, и ккинчидан, 
агар ш ундай воқеа содир бўлганда А м ир Т ем ур у н и н г ўрнига 
дарҳол валиаҳдни тайинлаш и ҳам мумкин бўлган. Бу усул А мир 
Тем урдан к ей и н ги хукм дорлар том он и д ан ҳам д о и м и й тарзда 
иш латилиб келинганлиги тарихдан маълум. Ушбу таом илга ф ақат 
ш арқ п од ш о\л ари амал қилиб колм асдан, у О врупо қироллари 
том онидан ҳам изчил суратда қўлланиб келинган. Н изом иддин 
Ш ом ий ўз асарида А мир Т ем урнинг ана шу масала б илан боғл и қ 
бўлган сиёсати ҳақида жуда кўп маълумотлар келтирган. М асалан, 
“ З а ф ар н о м а ” н и н г “А м ир С о ҳ и б қ и р о н н и н г К и ч и к Л ур бузғун- 
чиларини д аф этиш га ю злангани баёнида” деб ном ланган бобида, 
ж ум ладан, қ уй и д аги л ар б и ти л ган : “ Т у р к л а р н и н г б арс й и л и га 
м у в о ф и қ кел ган етти ю з с а к с о н с а к к и з и н ч и (ҳ и ж р и й ) й и л и
(м илодий 1386 йил) А м ир С оҳи б қи рон Ф ерузш оҳга етди. Ш у 
ерда С аййид К ам олиддин палос ўпиш га етиб келди ва ўғли С аййид 
Ғиёсиддинни А мир С оҳи б қи рон н и н г мулозимлигига мансуб этди. 
Амир уни иззат-икром билан қарш илаб, подш оҳона марҳаматлар 
кўрсатди” 1. Бу \о л , шубҳасиз, ўз валиаҳдини С оҳибқирон хизм а- 
тига юборган ҳукм дорнинг А м ир Темурга бўйсуниш и ёки унинг 
таъсирини тан олганлигини билдирувчи эн г ёрқин алом ат эди. 
Турк тарихчиси И см оил А қ ан и н г ёзиш ича, А мир Темур ва Боязид 
Й илдирим ўртасидаги муносабатлар қалтис туе олганда, Темур 
турк султонидан б ош қа талаблар қаторида унинг валиаҳдини ўз 
ҳузурига ю борилиш ини ҳам қатъий қўйган. Бу талаб Б оязидни 
ларзага келтирган ва у ўз вазирига: “ Кучим из ва ш иддатим из бор. 
Энди урушга тайёр бўлиш им из керак” , - деган2. Ш ундан кейин, 
турк султони А мир Темурга элчилар орқали ультим атив саж иядаги
/. 

Download 11,99 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   184




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish