Ўзбек дипломатияси тарихидан

1. Исмоил Ақа. Темур ва давлати, 29-30-бетлар.
2. Шомий. “Зафарнома”, 225-бет.
3. Ҳарсангдаги араб алифбосида эски узбек тилида туширилган ёзувда
бундай дейилган: “Турон султони Темурбек баҳор ойида (1391 йилнинг апрелида)
икки юз минг аскари билан Тўшамишга қарши юришда шу ерга келиб, тошдан
қўрғон кўтарди. Тангрига маъқул бўлса, ҳақлик қилур, умматлар эса эсга тур
деб тошга ёздирдим ” Қаранг: “Тошкент ҳақиқати ”, 1995 йил, 2 март.
4. Узбекистан Республикаси Фанлар Академияси Абу Райҳон Беруний
номидаги Шарқшунослик института қулёзмалар фонда. 17-папка, ҳужжат
рақами 5.
79

---

ан ъ ан ага ам ал қ и л д и , л е к и н ўз хатларини “ А м и р Т ем ур с ў зи м ” 
ёки “ с ў зи м и з” д еган ту р к и й к ал и м а б и л ан б о ш л аш н и р асм и й
уд ум га а й л ан т и р д и . Б ун и О вруп о м ам л ак ат л ар и га йўл л ан ган
ёзи ш м ал ар д а ҳам кўрам из. Ҳ атто А м и р Т ем ур м ак ту б л ар и н и н г 
л о т и н ч а т а р ж и м а л а р и д а н б и р и д а “ с ў з и м и з ” к а л и м а с и
Т е м у р н и н г р а с м и й у н в о н л а р и д а н б и р и б ў л са к е р а к , д е г а н
а н д и ш а б и л ан ағд ари л м асд ан “ сўсм ўс” д еб ё зи б қўя қ о л и н га н - 
л и ги н азарга т а ш л а н а д и 1.
Ў ш а д авр га о и д ё зи ш м а л а р м аж м уал ари ва б о ш қ а м а н б а ­
л а р д а ке л ти р и л га н ҳуж ж атларда А м и р Т е м у р н и н г ж а ҳ о н ги р л и к
с и ё с а т и о с о н л и к б и л а н а м а л г а о ш м а г а н л и г и , у н га қ а р ш и
ж о й л ар д а турли тар зд а ўзар о и тт и ф о к д а р т у зи л га н и , ҳар хил 
п о д ш о х л и к л ар ҳарб и й и м к о н и я т л а р и н и б и р л а ш т и р га н ҳолда 
ҳ ар ак ат қ и л и ш га у р и н и ш г а н и , Ў рта Ш а р қ д а э с а д а ст л аб М иср 
су л то н и Б а р қ у қ м ам л у к н и , сў н гр а турк с у л то н и Б о я зи д Й и л - 
д и р и м н и А м и р Т ем урга қ а р ш и кураш га о тл а н т и р и ш г а қ а т т и қ
ҳаракатл ар бўлгани ҳақи д а м аълум отларга дуч к ел ам и з. Бу ҳакда 
ф а қ а т б и р -и к к и т а м и с о л к е л т и р и ш б и л а н ч е к л а н а м и з . И б н
А р а б ш о ҳ н и н г ё зи ш и ч а , А м и р Т ем у р К а с п и й б ў й и га й ў н а л - 
ганда М о за н д а р о н ҳ о к и м и Ш о ҳ В али у н и н г э л ч и л а р и н и яхш и 
қ аб ул қ и л и б , т о б е л и к б а ё н э т а д и , а м м о о р а д а н с ал ф у р с а т 
ўтгач, А ж ам И р о қ и ҳам да К и р м о н х у к м д о р л ар и ш о ҳ Ш уж ъа 
ва с у л т о н А ҳм ад га э л ч и ю б о р и б , Т е м у р га қ а р ш и и т т и ф о қ
т у з и ш н и т а к л и ф э т а д и . А м м о у н г а б е р и л г а н ж а в о б , бу 
п о д ш о \л и к л а р а тр о ф и д а рўй б ер аётган в о қ е а л а р хақи д а а н и қ
тасаввурга эга б ў л м а га н л и к л а р и , ш у ту ф а й л и ға ф л а т уй қуси д а 
қ о л га н л и к л а р и н и кўрсатади. Ж у м л ад ан , су л то н А хм ад М о з а н ­
д а р о н х о к и м и г а ю б о р г а н ж а в о б м а к т у б и д а А м и р Т е м у р
ш а ъ н и га ё ғд и р ган хақо р атл ар д ан к е й и н қ у й и д а ги л а р н и б и тган
эди: “Т ем ур И р о қ н и Х уросон м и со л и хаёл қ и л м а с и н . А гар у 
б и з н и н г ю р ти м и зга к е л и ш н и н и я т қ и л га н бўлса, ал б атта, ўзи 
б и л а н (б и р га) ўл и м и хам келади ва у н и н г бутун о р зу -у м и д - 
л а р и пучга ч и қ и ш и м уқар р ар д и р . Б и зл ар ш ун д ай қ и л а м и зк и , 
б и зд а ҳам куч-қ у в ват хам ш и д д ат, қ у р о л -я р о ғу қ ў ш и н , м ол- 
дун ё ҳам ш авк ат м авж уддир. Ф а қ а т б и зга ги н а б а л а н д п а р в о зл и к
я р а ш а д и ” 2. Т а б и и й к и , бун д ай ахволда и т т и ф о қ х а қ и д а сўз ҳам
/.