Yangiasr avlopi

Martin'IdeA-

355

ning hamma  tomonini -   uning jamiki 

ni  qamrab  olishga  imkon  bermaydigan  insoniy 

mahdudlikni eslatib o‘tdingiz. Mana, o'zingiz in- 

sonning jamiki  ishlari va amaliyotlarning asosi 

bolmish biologik omilni, ya’ni,  pirovardida,  har 

qanday  san’atga  poydevor  boladigan  narsani 

unutib  qo'yyapsiz -  har holda,  menga shunday 

tuyulyapti.

Martinning  shu  zahotiyoq  yengilib,  adoyi 

tamom  bolmagani  Rufni  ajablantirdi;  professor 

Kolduell, aftidan, hamsuhbatining yoshligini e’ti- 

borga oldi,  shekilli,  uning so‘zlariga diqqat bilan 

quloq soldi. Professor bir oz sukutdan so‘ng, soa- 

tining oltin zanjirini otynab gap boshladi:

-  

Bilasizmi, -  dedi u, -  buyuk bir odam, Jozef 

Lekont  ismli  takomilshunos  olim  bir  vaqtda 

menga aynan  shunday ta’na qilgan edi.  Hozir u 

vafot etib ketgan, shuning uchun meni hech kim 

fosh qilolmaydi endi deb o^ylab yurardim, ammo 

mana  sizning  siymongizda  yangi  ayblovchini 

ко‘rib turibman.  Nazarimda,  sizning qoralashin- 

gizda haqiqatning muayyan, hattoki, juda ulkan 

hissasi borga o'xshaydi -  buni  e’tirof etmay ilo- 

jim yo‘q.  Men haddan tashqari klassikaga berilib 

ketib,  Tabiiyot  fanlarining  taraqqiyotini  uncha- 

lik yaxshi kuzata olmabman;  bunga sabab,  bal- 

ki g'ayratning,  ishga bolgan layoqatning yetish- 

movchiligidadir.  Mening  hech  qachon  bironta 

ham  fizika yo  kimyo  laboratoriyasida bolmaga- 

nimni bilsangiz juda ham ajablanardingiz. Afsus- 

ki,  bu  haqiqat.  Mister  Iden,  Lekont  ham  xuddi 

siz singari haq edi, ammo qanchalik haq ekanin- 

gizni bilolmayman.

omillari-

---

356

Jek  London

Ruf bir narsani bahona qilib,  Martinni chetga 

tortdi va pichirlab dedi:

-   Professorga  judayam  yopishib  oldingiz-ku. 

Balki boshqalaming ham u bilan suhbatlashgisi 

kelayotgandir.

-   Afv  eting,  -   xijolat  bolib  g'oldiradi  Martin,

-   uni  men  suhbatga  tortgan  edim,  suhbat  ni- 

hoyatda qiziqarli bolganidan boshqalarni unutib 

qo'yibman.  Qisqasi,  shu  paytgacha  men  hech 

qachon bunaqa aqlli va o'qimishli  hamsuhbatni 

uchratmagan  edim.  Keyin,  bilasizmi?  Ilgarilari 

men universitetni bitirib chiqqan yoki jamiyatda 

yuksak  martabaga  erishgan  odamlarning  ham­

masi aql va ilm sohasida xuddi shunday...

-   Professor  g'ayrioddiy  odam,  -   deb  e’tiroz 

bildirdi Ruf.

-  Ehtimol.  Endi kim bilan suhbat qurishimni 

istaysiz?  Menga qarang, yaxshisi,  anavi Xepgud 

bilan uchrashtira qoling.

Martin bosh buxgalter bilan o‘n besh daqiqacha 

suhbatlashdi, buni ko'rgan Ruf sevgilisining o'zini 

tutishidan terisiga sig'may quvonardi. Martinning 

ko'zlari biron marta ham  chaqnamadi, yonoqlari 

biron marta ham qizarmadi,  shuning uchun Ruf 

uning  xotirjamlik  bilan  suhbatlashishidan  ta- 

ajjubda edi. Bil’aks, bank arboblari tabaqasi Mar­

tin oldida butunlay e’tibordan qoldi va kecha oxi- 

riga borganda, bank arbobi - pastkash odamning 

sinonimi22 ekan degan fikr tuglldi.  Qo‘shin zobiti 

o‘z

  qismatidan  behad  mamnun,  juda  oqko'ngil, 

soglom va tamkin yigit ekan. Uning ham univer- 

sitetda ikki yil muttasil o‘qiganini eshitib, Martin

22 Sinonim -  ma’nodosh so‘z.

---

1

 

' ;