|
364
Jek London
ga oshiqning yoki ma’shuqaning bironta mar-
donavor ishi, homiyning, ota-onaning yoki raqib-
laming majburiy у о ixtiyoriy rozi-rizoligi, bironta
siming katilmaganda fosh qilinishi, oshiqning
fidoyiligi va shu kabi son-sanoqsiz hodisalar sa-
babchi bolardi. Rozilik bildirish uchun qizning
qo*ygan birinchi qadami juda ta’sirli chiqardi,
Martin bu mavzuni takomillashtirish davomida
yana ko‘p ta’sirli vositalar va nayranglar о У lab
chiqardi. U faqat bir narsani o‘z xohishicha ba-
jara olmasdi: har bir hikoyaning oxirida, osmon
uzilib yerga tushsa ham, albatta to^ga chorlov-
chi qo‘ng‘iroq sadolari yangrashi kerak edi. Hi
koyaning hajmi ham doimo muayyan, ya’ni, eng
ко‘pi bir yarim ming, eng ozi bir ming ikki yuz
so'zdan iborat bolardi.
Bu xildagi hikoyalami yozish san’atini mu-
kammal o'zlashtirib olishdan oldin, Martin
besh-oltita sxema tuzib oldi va yozuv jarayonida
hikoyani shu sxemaga moslab bichib-to ‘qiyverdi.
Bu - yuqoridan pastga, pastdan yuqoriga, o‘ng-
dan chapga, chapdan o'ngga ham o'qilaveradi-
gan, hech miyani qotirib o‘tirmay, doimo to‘g‘ri
va aniq javob olish mumkin bolgan matemati-
ka jadvaliga o'xshardi. Martin mazkur sxemalar
asosida yanm soat ichidayoq o'nlab syujet tuzib,
bir chetga olib qo^yar, keyin bo'sh vaqtlarida yoza
boshlardi. Odatda, bularni u kun bo^i jiddiy ish-
lar bilan shug4illangandan. keyin, uyquga yotish
oldida yozardi. Keyinchalik u Rufga, bunday hi
koyalami hatto tushimda ham yarata oladigan
bolib qoldim, deb aytgan edi. Eng muhimi — sxe
ma tuzib olish, qolgan ish o‘z-o‘zidan ketaverardi.
Martin Iden
365
Martin Iden o‘z dasturining amaliy natija
shiga shubha qilmas edi. Shunga ko‘ra, u dast-
labki ikki hikoyasini tahririyatlarga yuborar-
kan, ulaming pul bolishiga ishonchi komil edi.
Darhaqiqat, o‘n kunlardan keyin Martin har biri
to'rt dollarli ikkita chek oldi.
Bu orada u jurnalistlar haqida yangidan-yangi
noxush xabarlar topdi. «Transkontinental oylik
jurnali» uning «Qo‘ng‘iroq sadosi»ni bosib chiqar-
di, lekin chek yubormadi. Martin pulga muhtoj
edi, shuning uchun jurnalga maktub yozdi. Chek
o'rniga mujmal javob oldi, javob xatida yana bi-
ron narsangizni yuboring degan iltimos ham bor
edi. Martin ikki kun och o‘tirib, yana velosipe-
dini garovga qo^ishga majbur boldi. U o'zining
besh dollar haqi borligini haftada ikki bor «Oy
lik» jurnalining esiga solib turdi, lekin dastlabki
javob tasodifan kelgan bolsa kerak. «Oylik» jur
nali mana bir necha yildirki, zo‘rg‘a kun ко‘rib
kelar, uning na obunachilari va na xaridorlari
qolgan edi, u faqat o‘z sahifalarida bosiladigan
elonlar hisobiga (bu ham bolsa xayr-ehson
uchun berilardi) yashab kelardiki, Martin bular-
dan bexabar edi. Shuningdek, u «Oylik» jurnali
noshir bilan muharrir uchun birdan bir daromad
manbai ekanligini va bu daromadni ular faqat
mualliflarga muntazam ravishda haq tolamaslik
evaziga olishlarini ham bilmasdi. Noshir Martin
ga tegishli besh dollarga o'zining Alamadadagi
uyini boyaganini, boVaganda ham o‘z qoli bi
lan bo'yaganini, chunki boyoqchilar uyushma-
si tomonidan belgilangan haqni tolashga puli
yetmasligini, ammo u yollagan birinchi shtreyk-
brexer allakim tomonidan ataylab turtib yubo-
rilgan narvondan yiqilib oyog'ini sindirganini
va kasalxonaga jo ‘natilganini Martin qayoqdan
ham bilsin.
Shuningdek, Martin Chikago gazetasi qabul
qilgan «Xazina qidiruvchilar» ocherki uchun tega-
digan o‘n dollami ham olmadi. Ocherk bosilib
chiqqan edi, u shahar qiroatxonasidagi gaze-
talarni ко‘rib chiqib, bunga ishonch hosil qildi,
lekin noshirdan hech qanday javob ololmadi.
Uning xatlari javobsiz qolardi. Maktublarining
yetib borganiga ishonch hosil qilish uchun Mar
tin buyurtma xat yozardi. Bu talonchilik degan
qarorga keldi u, kuppa-kunduz kuni sovuqqon-
lik bilan qilingan talonchilik - u och nahor o4ir-
sa-yu, uning non pulini, yagona imkoniyatini,
uning molini o‘g‘irlashsa.
«Yoshlik va yetuklik» haftalik jumali Martin
yuborgan yigirma ming so'zdan iborat qissasi-
ning uchdan ikki qismini bosib chiqardi-yu, bir
dan butunlay chiqmay qo^di. Shunday qilib, o‘n
olti dollardan ham umid uzildi.
Bular ham kamday, uning eng yaxshi deb
hisoblagan «Qozon» hikoyasi nest bolib ket
di. Umidsizlikka tushgan Martin son-sanoqsiz
jumallardan nihoyat San-Fransiskoda chiqa-
digan «Tolqinmi tanlab, hikoyasini shu jurnal-
ga yuborgan edi. Negaki bu jurnaldan tez javob
olishi mumkin edi: uning tahririyati yaqinda,
ko'rfazning narigi sohilida edi. Ikki haftalardan
keyin o‘z hikoyasining jumalning ko‘zga tashla-
nadigan yerida rasmlar bilan bezatilib bosilganini
ко‘rib, o'zida yo qxursand bolib ketdi. Martin se-
Do'stlaringiz bilan baham: | 
